ID | 19 |
---|---|
Τίτλος | Κυψέλη |
Υπότιτλος/οι | Γυναικείον Σύγγραμμα Περιοδικόν |
Εξώφυλλο | |
Έναρξη έκδοσης | 1845-05-01 |
Λήξη έκδοσης | 1845-10-01 |
Τόπος έκδοσης | Κωνσταντινούπολη |
Γλώσσα | Ελληνική |
Κατηγορία Εντύπου | Περιοδικό |
Κατηγορία Γυναικείου Περιοδικού | Γυναίκα εκδότρια - γυναικείο αναγνωστικό κοινό |
Εκδοτικός Οίκος | Α. Κορομηλάς και Π. Πασπαλλής |
Συχνότητα έκδοσης | Μηνιαίο |
Σχήμα σελίδας | 8 |
Ψηφιακό Αποθετήριο Κυψέλης |
|
Άλλες Βιβλιοθήκες | Ιδιωτική βιβλιοθήκη του Ακύλα Μήλλα, Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο (Ε.Λ.Ι.Α.), Ψηφιακή Βιβλιοθήκη Νεοελληνικών Σπουδών Ανέμη. |
Περιγραφή | Η έκδοση της Κυψέλης υπήρξε καινοτόμο εγχείρημα καθώς αποτελεί μία από τις πρώτες ελληνικές εκδοτικές απόπειρες στην Κωνσταντινούπολη και η πρώτη γυναικεία. Η πρωιμότητα του εγχειρήματος έκρινε και τη διάρκεια του, η οποία υπήρξε βραχύβια αφού εκδόθηκε για έξι μόνον (συνεχόμενους) μήνες, από 01/05/1845 έως και τον Οκτώβριο του ίδιου έτους. Εκδότρια σε όλη την περίοδο κυκλοφορίας του περιοδικού ήταν η ποιήτρια, δασκάλα και διευθύντρια παρθεναγωγείων Ευφροσύνη Σαμαρτζίδου. Διευθυντής ήταν ο Ιωάννης Λαζαρίδης. Το περιοδικό τυπώνονταν από το τυπογραφείο των «Α. Κορομηλά και Π. Πασπαλλή». Η Κυψέλη εκδιδόταν σε σχήμα 8ο και ήταν μηνιαίας κυκλοφορίας. Το περιοδικό χαρακτηρίζεται ως γυναικείο στον υπότιτλο και αφιερώνεται στη σουλτάνα και βασιλομήτορα, την «Άνασα του γυναικείου φύλου της Ανατολής». Στόχος του υπήρξε η ανάδειξη της αναγκαιότητας της γυναικείας εκπαίδευσης και η συμβολή του στην πρόοδο των λαών της Ανατολής. Το εξώφυλλο που έχουμε στη διάθεση μας είναι το μοναδικό που έχει μέχρι τώρα βρεθεί. Αξιοπρόσεκτη είναι η εικόνα που βρίσκεται στη μέση σχεδόν του εξωφύλλου. Στο κάτω του μέρος διακρίνεται μία Μούσα. Είναι γνωστό ότι οι Μούσες της αρχαιότητας, σύμφωνα με την Ελληνική Μυθολογία, ήταν προστάτιδιες της πνευματικής δημιουργίας και ειδικότερα προστάτιδιες της ποίησης, της μουσικής, του τραγουδιού. Το οπισθόφυλλο είναι επίσης το μοναδικό που διασώζεται και αποτελεί και εκείνο πηγή πληροφοριών για την Κυψέλη. Συγκεκριμένα, φαίνεται πως γενικός διευθυντής και υπεύθυνος για τις συνδρομές στην Κωνσταντινούπολη ήταν ο εκδότης-τυπογράφος Ιωάννης Λαζαρίδης. Για την Σμύρνη υπεύθυνος για τις συνδρομές ήταν ο Ι. Μάγνης, επίσης τυπογράφος, για τη Σύρο ο Γ. Μελισταγής, για την Αθήνα ο Δ. Πανταζής, για το Βουκουρέστι ο Ι. Σκαρλάτος και για το Γαλάτσι ο Δ. Κωνσταντινίδης. Άλλη πληροφορία που παίρνουμε από το οπισθόφυλλο είναι ότι η ετήσια συνδρομή είχε οριστεί σε τρία δίστηλα (ισπανικό νόμισμα). Το δίστηλο αποτελούσε διεθνές μέσο συναλλαγών. Αυτό φαίνεται, εξάλλου, και από την απόφαση των νομισματικών αρχών του ελληνικού βασιλείου να μεταρρυθμίσουν στα 1833 τον αργυρό φοίνικα καθιστώντας το νέο νόμισμα, τη δραχμή, ακριβές υποπολλαπλάσιο του δίστηλου. Η αρίθμηση των σελίδων είναι συνεχής (α’-ζ’ για τις πρώτες εφτά σελίδες και 8-128 για τις υπόλοιπες). Το πρώτο τεύχος περιλαμβάνει τρία δεκαεξασέλιδα και τα υπόλοιπα πέντε τεύχη περιλαμβάνουν δύο δεκαεξασέλιδα. Η Κυψέλη υιοθετεί τις πλέον ριζοσπαστικές ιδέες του Διαφωτισμού. Η αρχή της φυσικής ισότητας των ανθρώπων –φιλοσοφική αρχή για την απόδοση των πρωταρχικών ανθρώπινων δικαιωμάτων σε όλους– αποτελεί τη θεωρητική βάση της όλης επιχειρηματολογίας της εκδότριας, καταδεικνύοντας μια ισχυρή προσήλωση στις φυσιοκρατικές ιδέες του Διαφωτισμού και αποδοχή βασικών παραδοχών της πολιτικής του φιλοσοφίας (της ριζοσπαστικής δημοκρατίας). Παράλληλα αποδίδει την κοινωνική ανισότητα μεταξύ των δύο φύλων στον ανδροκρατικό χαρακτήρα των κοινωνιών, αποβαίνοντας έτσι το πρώτο ελληνόγλωσσο φεμινιστικό περιοδικό (με το περιεχόμενο που αποδίδει στον όρο η Karen Offen). Οι αναφορές της στην παιδεία/εκπαίδευση εντάσσονται σε αυτό το θεωρητικό πλαίσιο/επιχειρηματολογία. Η ύλη του περιοδικού έχει σχεδόν στο σύνολό της άμεση ή έμμεση σχέση με την παιδεία, η οποία παρουσιάζεται ως κοινωνική αναγκαιότητα και ανθρωπιστική επιταγή. Η ύλη του έχει άμεσα μορφωτικό χαρακτήρα (μελέτες, δοκίμια ιστορικού ή φιλοσοφικού-παιδαγωγικού περιεχομένου) ή έμμεσα (λογοτεχνία, εκτός από μερικά ποιήματα). Οι συνεργασίες του περιοδικού είναι περιορισμένες και τα περισσότερα άρθρα είναι ανυπόγραφα. Μεγάλο μέρος της ύλης φαίνεται να συντάσσεται από την ίδια την Ευφροσύνη Σαμαρτζίδου, ένα κείμενο αποδίδεται (από την έρευνα) στην αρκετά γνωστή, από συνεργασίες της και σε άλλα έντυπα της εποχής, δασκάλα, Πολυτίμη Κουσκούρη, ενώ εντοπίζονται αρκετές αναδημοσιεύσεις. Ενδεικτικά αναφέρεται η αναδημοσίευση που υπογράφεται με τα αρχικά ΚΟΡ, η οποία έπειτα από έρευνα προέκυψε πως πρόκειται για κείμενο του Κοραή. Σχετικά με την εικονογράφηση, αυτή περιορίζεται κυρίως σε διακοσμητικά μοτίβα. |
Σχόλια | Η ημερομηνία λήξης της έκδοσης δεν μπορεί να επιβεβαιωθεί με σιγουριά, εφόσον υπάρχει μονάχα το εξώφυλλο του πρώτου τεύχους. |
Αναφορές/Βιβλιογραφία | Ενδεικτική βιβλιογραφία: Δαλακούρα, Κατερίνα. «Γυναικεία εκδοτική δραστηριότητα στον οθωμανικό
χώρο: Το φαινόμενο, οι προεκτάσεις και η πορεία του». Ημερίδα με θέμα Κυψέλη: Ψηφιακή ερευνητική βάση δεδομένων. Ο γυναικείος Τύπος στον Οθωμανικό χώρο (1845-1922). 28 Νοεμβρίου 2015, Ρέθυμνο. http://cms.fks.uoc.gr/kypseli/ Δαλακούρα, Κατερίνα. «Λόγοι για την εκπαίδευση στα ελληνικά γυναικεία περιοδικά του οθωμανικού χώρου (19ος αι.-1906): Η γυναικεία λαϊκή εκπαίδευση». Μνήμων, τχ. 31 (2010): 115-150. Dalakoura, Katerina. “Women and Publicity: The Emergence and Course of Women’s Press in Ottoman Context”. International Exhibition & Conference Women’s Press - Women of the Press. Women’s Periodicals and Women Editors in the Ottoman Space. University of Crete & Hellenic Open University. 9-11 November 2018, Rethymno. Dalakoura, Katerina. “Ottoman Women’s Press in Historical Research: State of the Art and Historiographical Issues”. International Exhibition & Conference Women’s Press - Women of the Press. Women’s Periodicals and Women Editors in the Ottoman Space. University of Crete & Hellenic Open University. 9-11 November 2018, Rethymno. Φουρναράκη, Ελένη. «Ένα πρώιμο εκδοτικό εγχείρημα: Η Κυψέλη της Ευφροσύνης Σαμαρτζίδου, Κωνσταντινούπολη 1845». Στο Λόγος γυναικών: Πρακτικά Διεθνούς Συνεδρίου, επιμέλεια Βασιλική Κοντογιάννη, 37-54. Αθήνα: 2008. Σημείωση: Η περιγραφή του εντύπου έχει στηριχθεί (πρωτίστως) στη μελέτη
του ίδιου του εντύπου και στην υπάρχουσα δευτερογενή βιβλιογραφία. |
# | ID | Τίτλος | Υπότιτλος/οι | Έντυπο | Στοιχεία βιβλιογραφικής αναφοράς | Περίληψη | Πρωτότυπο | Μεταφρασμένο | Τίτλος πρωτότυπου (για μεταφρασμένο) | Γλώσσα πρωτότυπου | Συγγραφέας πρωτότυπου (για μεταφρασμένο) | Σχόλια |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1 | 4294 | Αφιέρωσις προς την ευκλεεστάτην και χαριεστάτην Σουλτάναν την Βασιλομήτορα | Κυψέλη | <p>Τχ. 1 (1845), σ. 3-7</p> | Το εισαγωγικό αυτό κείμενο, αποτελεί τιμητική αφιέρωση στη μητέρα του Σουλτάνου, με την συγκατάνευση της οποίας (όπως αναφέρει η εκδότρια) εκδίδεται το περιοδικό της Κυψέλης. Στο κείμενο αυτό αναφέρεται "προγραμματικά" ο σκοπός έκδοσης του εντύπου που είναι ο "φωτισμός" του γυναικείου φύλου της Ανατολής και βρίσκεται σε αντιστοιχία με το στόχο της προόδου τον οποίο έθεσε η οθωμανική Πύλη (και αναδεικνύουν οι οθωμανικές μεταρρυθμίσεις). Αναφέρεται αναλυτικότερα στο δικαίωμα αυτό των γυναικών και αδρά στο είδος των περιεχομένων του εντύπου. | Ναι | Ελληνική | Στο τέλος του κειμένου η εκδότρια υπογράφει ως Ευφροσύνη Σαμαρτσίδου και όχι ως Ευφροσύνη Σαμαρτζίδου, όπως στο εξώφυλλο. | ||||
2 | 4480 | Προοίμιον | Κυψέλη | <p>Τχ. 1 (1845), σ. 9-17</p> | Το προοίμιο έχει ως αφετηρία τη γόνιμη μετάδοση του πνεύματος της Ευρωπαϊκής παιδείας στην Ανατολή. Στην συνέχεια εξυμνεί το γυναικείο φύλο μέσα από την αξία που αποδίδει στο ρόλο της μητέρας και την ανατροφή των παιδιών. Αναφέρεται στη θεματογραφία του περιοδικού, η οποία έχει ως κύριο άξονά της την εκπαίδευση και την ηθική καλλιέργεια του γυναικείου φύλου μέσα από προσεγμένη ύλη. | Ναι | Ελληνική | Το άρθρο η εκδότρια το υπογράφει με την ιδιότητα της (Η Εκδότις) και όχι με το ονοματεπώνυμό της. | ||||
3 | 4485 | Το Ωραίον Φύλον | Κυψέλη | <p>Τχ. 1 (1845), σ. 19-24</p> | Μιλάει για τη φυσική ισότητα των δύο φύλων και ζητάει από τους άνδρες την αναγνώριση αυτής της ισότητας, όπως ακριβώς κάνουν και οι γυναίκες για αιώνες. Το ανδρικό φύλο οφείλει να αναγνωρίσει τα αναφαίρετα κοινωνικά και εκπαιδευτικά δικαιώματα του γυναικείου φύλου. Σημειώνει πως δεν είναι οπαδός της μονόπλευρης κυριαρχίας υπέρ του γυναικείου φύλου, αλλά υπέρμαχος της ισότητας που η ίδια η φύση έχει δώσει στη γυναίκα και στον άνδρα. | Ναι | Ελληνική | Ανυπόγραφο | ||||
4 | 4486 | Σύγκρισις ή περί ισότητος των δύο γενών | Κυψέλη | <p>Τχ. 1 (1845), σ. 25-30</p> | Προκειμένου να αναφερθεί η συγγραφέας στο θέμα της ισότητας των "δύο γενών" θεωρεί αναγκαία μια ιστορική αναδρομή στην κοινωνική κατάσταση των γυναικών. Επισημαίνει εξαρχής την ανάγκη επιφυλάξεων απέναντι στις γραπτές πηγές μια και μόνον οι άνδρες έγραψαν περί γυναικών, νομοθέτησαν κλπ. Αναφέρεται στους φιλοσόφους οι οποίοι έγραψαν είτε μόνο για τους άνδρες ως τα μόνα αξιόλογα ιστορικά υποκείμενα είτε αναφέρθηκαν αρνητικά ή με σχετική αδιαφορία στις γυναίκες. Ιδιαίτερα από το μεσαίωνα και εξής έγινε συλλογή των πλέον αρνητικών γνωμών για τις γυναίκες και αυτές μεταβλήθηκαν σε αξιώματα που παραμένουν σε ισχύ έως τις μέρες της συγγραφέως. Από την άλλη αναφέρει ότι οι ποιητές εξύμνησαν (θεοποίησαν) τη γυναίκα. Η δική της θέση είναι ότι ούτε το ένα ούτε το άλλο ισχύει. Η γυναίκα είναι και αυτή ανθρώπινο ον με ιδιότητες εξίσου σημαντικές με αυτές του άνδρα και νοητικά ίδια. Για να μπορέσει κάποιος να εκφράσει θέσεις υπέρ ή κατά της ισότητας θα έπρεπε να δοθούν και στα ίδια φύλα οι ίδιες δυνατότητες παιδείας και ανάπτυξης. Αυτό δεν έχει γίνει όμως. Οι διαφορές ανάμεσα στα φύλα δεν είναι θέμα φύσης αλλά θέμα νόμων και ανατροφής. Επομένως είναι ανάγκη η κοινωνική μέριμνα να στραφεί σε αυτήν την κατεύθυνση και να νομοθετηθεί η μέριμνα για την εκπαίδευση και τα δικαιώματα των γυναικών, καθώς σύμφωνα με το άρθρο η θέση της γυναίκας εξαρτάται και από την αξία που οι νομοθέτες της δίνουν. | Ναι | Ελληνική | Ανυπόγραφο | ||||
5 | 4487 | Νομοθεσίαι | Ως προς τας γυναίκας εις την Ευρώπην και ιδίως εις την Αγγλίαν | Κυψέλη | <p>Τχ. 1 (1845), σ. 31-35</p> | Το περιεχόμενο του άρθρου επιβεβαιώνει τον τίτλο του. Ο/η συντάκτης/τρια του εξετάζει την νομοθεσία των Ευρωπαϊκών χωρών (Γαλλία, Ιταλία, Πρωσία, Ισπανία) για να καταλήξει ότι η δικαιότερη όλων- σε σχέση με τα δικαιώματα των γυναικών- είναι εκείνη της Αγγλίας. Συγκεκριμένα, για την Γαλλία και την Ιταλία αναφέρει ότι οι νόμοι φαίνεται να λαμβάνουν υπόψη τους τη γυναίκα μόνο επιφανειακά, ενώ στην Ισπανία δεν είναι ευνοϊκοί. Αντίθετα, για την Αγγλική νομοθεσία αναφέρει ότι έχει συνταχθεί αμερόληπτα με γνώμονα τη λογική. Εκτενής αναφορά γίνεται σχετικά με τα δικαιώματα των βασιλισσών σε Γαλλία και Αγγλία. Επίσης, το άρθρο αναφέρεται στον τρόπο που οι γυναίκες στην Αγγλία αντιμετωπίζουν αυτή την ισότητα. Αναφέρει, λοιπόν, ότι μέσα από αυτή την ισονομία οι γυναίκες είναι πιο συνεσταλμένες, πιο ενάρετες και πιο αφοσιωμένοι σύζυγοι από κάθε άλλη κοινωνία. Θεωρεί τους Άγγλους νομοθέτες προνοητικούς και νοήμονες εφόσον αντιμετώπισαν τη γυναίκα ισόνομα με τον άντρα, καθώς με αυτόν τον τρόπο ωφελούνται όχι μόνο οι οικογένειες τους, αλλά η κοινωνία ολόκληρη. Κλείνοντας, διατυπώνει την προτροπή/ευχή να συμπεριληφθεί στις νομοθεσίες των κοινωνιών το σύνολο του ανθρώπινου γένους (και οι γυναίκες δηλαδή). Αυτό όμως κατά την ίδια προϋποθέτει καλλιεργημένα ήθη και πολιτισμό για τα οποία η κοινωνία (η οθωμανική στην οποία ζει) χρειάζεται να προετοιμαστεί. | Ναι | Ελληνική | Ανυπόγραφο | |||
6 | 4488 | Η Ελισάβετ | Φυσικόν μεγαλείον του γυναικείου φύλου η βασίλισσα της Αγγλίας | Κυψέλη | <p>Τχ. 1 (1845), σ. 37-39</p> | Το παρόν άρθρο είναι αφιερωμένο στη βασίλισσα της Αγγλίας, Ελισάβετ (Αγγλία, 8 Σεπτεμβρίου 1533-1603). Ανέβηκε στο θρόνο το 1559 και παρέμεινε σε αυτόν μέχρι το τέλος της ζωής της. Η Ελισάβετ είχε τόσο ευπρεπή διαγωγή και τέτοιο καρποφόρο έργο που θα ήταν άδικο να κριθεί η δράση της από οποιονδήποτε. Η εξαιρετική βασιλεία της Ελισάβετ αποδίδεται στην καλλιέργεια του πνεύματός της, στη διδασκαλία γλώσσας και ιστορίας που έλαβε και μάλιστα στη βαθιά γνώση της ιστορίας του τόπου της. Αυτά τα εφόδιά της την κατέστησαν τόσο ευέλικτη οντότητα, ώστε διαχειρίστηκε τα θρησκευτικά θέματα με λεπτότητα και επιδεξιότητα. Στα 46 χρόνια διακυβέρνησής της, η επιρροή της Αγγλίας ενισχύθηκε σημαντικά, καθώς το εμπόριο, η βιομηχανία, η νομοθεσία και η διοίκηση του κράτους έφτασαν στον ανώτατο βαθμό της αποτελεσματικότητάς τους. Για την κρατική οικονομική διαχείριση αναφέρει ότι η βασίλισσα όχι μόνο διέθετε τον πλούτο προς όφελος της πατρίδας, αλλά επίσης ουδέποτε η ίδια εκμεταλλεύτηκε καταστάσεις προς "ιδίον όφελος". Την επιλογή της Ελισάβετ να μείνει ανύπανδρη την δικαιολογεί ως αποτέλεσμα της αγωνίας της να μην πέσει θύμα κακομεταχείρισης από τον σύζυγό της. Είναι δύσκολο να συνδυάσει κάποιος την θρησκευτική ηθική με τις προσωπικές του φιλοδοξίες και για αυτό και η συνεργασία θρησκείας και πολιτικής αποδεικνύεται επίπονη. Όμως, η βασίλισσα απέδειξε ότι ήταν ικανή και στην πρόληψη θρησκευτικών πολέμων. | Ναι | Ελληνική | Ανυπόγραφο | |||
7 | 4489 | Η τερπνότης του έαρος | Κυψέλη | <p>Τχ. 1 (1845), σ. 43-46</p> | Το πρώτο ποίημα που συναντάει ο αναγνώστης στο πρώτο τεύχος της Κυψέλης. Πρόκειται για ένα ποίημα-ύμνο για την άνοιξη, υπογεγραμμένο από την ίδια την εκδότρια. Μάλιστα, έχει γραφτεί έναν μήνα πριν την έκδοση του περιοδικού. | Ναι | Ελληνική | Στο τέλος του ποιήματος η εκδότρια υπογράφει ως Ευφροσύνη Σαμαρτσίδου και όχι ως Ευφροσύνη Σαμαρτζίδου, όπως στο εξώφυλλο. | ||||
8 | 4490 | Συζυγικόν αίσθημα | Κυψέλη | <p>Τχ. 1 (1845), σ. 47</p> | Ποίημα για τον έρωτα από την ίδια την εκδότρια. | Ναι | Ελληνική | Στο τέλος του ποιήματος η εκδότρια υπογράφει ως Ευφροσύνη Σαμαρτσίδου και όχι ως Ευφροσύνη Σαμαρτζίδου, όπως στο εξώφυλλο. | ||||
9 | 4491 | Η Ανατολή | Κυψέλη | <p>Τχ. 1 (1845), σ. 49-51</p> | Το κείμενο αντανακλά την αισιοδοξία που δημιούργησαν οι οθωμανικές μεταρρυθμίσεις. Η προώθηση της παιδείας και των γραμμάτων, παρουσιάζονται ως ο ήλιος που ανατέλλει και καλύπτει πλέον την Οθωμανική αυτοκρατορία (Ανατολή), όπως συνέβη πρότερα στη Δύση. Προτρέπει τις γυναίκες να ακολουθήσουν τον δρόμο της γνώσης καθώς η παιδεία είναι εκείνη που θα βοηθήσει τη γυναίκα να αποκτήσει στην κοινωνία τη θέση που η ίδια η φύση της έχει δώσει, θα είναι ευτυχισμένη και σεβαστή. | Ναι | Ελληνική | Ανυπόγραφο | ||||
10 | 4728 | Εποχή των Πατριαρχών | Κυψέλη | <p>Τχ. 1 (1845), σ. 54-55</p> | Αναφέρεται στους αρχηγούς των φυλών της Παλαιάς Διαθήκης. Τονίζει ότι παρόλο που η θέση των πατριαρχών ήταν ανώτερη και ξεχωριστή, εργάζονταν στα χωράφια και έκαναν κάθε αγροτική εργασία. Από την άλλη μεριά και οι εργασίες των γυναικών ήταν αρκετά επίπονες και κουραστικές (άλεσμα καρπών, γνέσιμο). Μάλιστα αδημονούσαν να έρθουν οι μέρες της σχόλης για να απολαύσουν λίγες στιγμές ξεγνοιασιάς. Φυσικά, η θέση της γυναίκας ήταν να εξαρτάται απόλυτα από τον άντρα της. Η θέση της διαχωρίζεται από αυτή του άντρα και αποκλείεται από τις κοινωνικές και θρησκευτικές δράσεις. | Ναι | Ελληνική | Ανυπόγραφο | ||||
11 | 4729 | Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι και οι Κινέζοι | Κυψέλη | <p>Τχ. 1 (1845), σ. 56-57</p> | Σε αυτό το άρθρο η συντάκτρια θεωρεί τους αρχαίους Αιγύπτιους ως το μόνο λαό που έχει σε μεγάλη εκτίμηση την ανατροφή που έρχεται μέσα από την παιδεία, χώροι από τους οποίους οι γυναίκες δεν αποκλείονται. Υπάρχουν ενδείξεις ότι το παράδειγμα των αρχαίων Αιγυπτίων ακολουθούσαν οι Φοίνικες και οι Βαβυλώνιοι. Στο άρθρο γίνεται λόγος και για τις διασκεδάσεις των γυναικών στην αρχαία Αίγυπτο. Η συντάκτρια λέει ότι δεν υπάρχουν πολλά τεκμήρια για τις διασκεδάσεις, παρά μόνο σε ό,τι σχετίζεται με τις θρησκευτικές γιορτές, στις οποίες οι γυναίκες είχαν ενεργό ρόλο. Η απόδειξη του σεβασμού των Αρχαίων Αιγυπτίων προς τη γυναίκα επιβεβαιώνεται από τον βαθμό σεβασμού που είχαν στη βασίλισσα σε αντίθεση με τον βασιλιά. Αντίθετα, ο λαός της Κίνας ήταν ανελαστικός με το γυναικείο φύλο. Φρόντισε για την ηθική τους ακεραιότητα παραβλέποντας την παιδεία τους. | Ναι | Ελληνική | Ανυπόγραφο | ||||
12 | 4730 | Οι αρχαίοι Έλληνες | Κυψέλη | <p>Τχ. 1 (1845), σ. 59-68</p> | Μεταξύ των άρθρων που αναφέρονται στην ιστορία των γυναικών, στην οποία γίνεται πάντα αναφορά στην παιδεία (απουσία ή παρουσία αυτής) των γυναικών είναι και το συγκεκριμένο που αναφέρεται στην αρχαία Ελλάδα. Αναφέρεται στις κοινωνίες των Αθηνών και της Σπάρτης, το είδος του πολιτισμούς τους σε σύνδεση με τη θέση των γυναικών στις κοινωνίες αυτές. Αναφορικά με την Αθήνα η συντάκτρια συγκρίνει το μέγιστο ύψος στο οποίο ανήλθε ο πολιτισμός στην πόλη αυτή με τη θέση και την παιδεία των γυναικών, που είναι διαφορετικά στις δυο ομάδες των γυναικών που κατοικούν σε αυτή (όπως τις διαχωρίζει η ίδια): των ελεύθερων γυναικών (εταίρων) και των γυναικών της αστικής τάξης των Αθηναίων. Οι πρώτες γίνονται μέτοχοι της παιδείας, των τεχνών και του πολιτισμού, ζουν ελεύθερα, εμφανίζονται στο δημόσιο χώρο, ενώ οι δεύτερες ζουν έγκλειστες στο χώρο του σπιτιού τους. Η μη κοινή αυτή αντιμετώπιση και κυρίως η απουσία κοινής παιδείας (η στέρηση της παιδείας από τις γυναίκες-συζύγους) θεωρείται από τη συγγραφέα ο σημαντικότερος λόγος κατάπτωσης της πόλης των Αθηνών και αποδυνάμωσής της. Αντίθετα στη Σπάρτη εκθειάζεται η αντιμετώπιση των γυναικών από τους νόμους, η παρουσία τους στο δημόσιο χώρο και η ισότιμη αντιμετώπισή τους στα θέματα εκπαίδευσης με τους άνδρες. | Ναι | Ελληνική | Ανυπόγραφο | ||||
13 | 5209 | Αι διάφοροι φάσεις της ιστορίας του γυναικείου φύλου | Κυψέλη | <p>Τχ. 1 (1845), σ. 52-54</p> | Η αρθρογράφος αναφέρεται στην ιστορία του γυναικείου φύλου και τις διαφορετικές φάσεις της ιστορίας του τις οποίες παρομοιάζει με τις διαφορετικές επιστρώσεις αρχαίων πόλεων που ανακαλύπτει η αρχαιολογική σκαπάνη. Μια τέτοια ιστορική μελέτη θα έβρισκε σύμφωνα με την αρθρογράφο το γυναικείο φύλο σε κατάσταση δουλείας, σε άλλες περιοχές ή περιόδους να υποφέρει και αλλού να έχει εκβαρβαρωθεί. Ειδικότερα αναφορικά με τις γυναίκες της Ανατολής (του χώρου στον οποίο η ίδια ζει) θεωρεί ότι παρά την μακρά ιστορία του είναι έτοιμο να δεχτεί τα αίσια μηνύματα του πολιτισμού (της παιδείας) και παρομοιάζει την κατάστασή του με την περίοδο της παιδικής ηλικίας και αθωότητας. | Ναι | Ελληνική | Ανυπόγραφο | ||||
14 | 5210 | Επιστολή της Ασπασίας | Εἵς νεάνιδα φίλην της Ἀθηναίαν | Κυψέλη | <p>Τχ. 1 (1845), σ. 69-74</p> | Η συντάκτρια από την αρχή ξεκαθαρίζει ότι μέσα από αυτήν την επιστολή (για την οποία μας έχει προετοιμάσει από το τέλος του προηγούμενου άρθρου «Οι αρχαίοι Έλληνες») θα αναφερθεί γραπτώς σε όσα μέχρι τώρα δεν έχει τολμήσει να πει. Κατηγορεί τους πατέρες που επιμένουν να παντρεύουν τις κόρες τους, αφήνοντας με αυτόν τον τρόπο ανεκμετάλλευτες τις αρετές και τις ικανότητες των θυγατέρων τους στο βωμό της μονοτονίας που χαρακτηρίζει την καθημερινότητα. Απευθύνει ένα κάλεσμα σε όλες τις γυναίκες να ακολουθήσουν το δικό της παράδειγμα. Να εκμεταλλευτούν, δηλαδή, τις ευκαιρίες που τους δίνονται και να διοχετεύσουν τη δημιουργικότητα τους. Τις παροτρύνει να μην καταπνίγουν τις επιθυμίες τους και να σπάσουν τα δεσμά των συντηρητικών ανδροκρατούμενων αντιλήψεων. Για να γίνει ακόμα πιο πειστική επικαλείται τον σπουδαίο αρχαίο Έλληνα γλύπτη αγαλμάτων, Πραξιτέλη και το διασημότερο έργο του -την Αφροδίτη της Κνίδου- το οποίο εμπνεύστηκε βλέποντας την ομορφιά της Φρύνης. | Ναι | Ελληνική | Ανυπόγραφο | |||
15 | 5520 | Επίκρισις της επιστολής της Ασπασίας | Κυψέλη | <p>Τχ. 1 (1845), σ. 74-76</p> | Το άρθρο αυτό έρχεται να επιβεβαιώσει το προηγούμενο (Επιστολή της Ασπασίας εἵς νεάνιδα φίλην της Ἀθηναίαν) και να τονίσει τα μηνύματα που θέλει να περάσει. Στο πρόσωπο της Ασπασίας συμβολίζεται η δυναμική, η μορφωμένη και η δραστήρια γυναίκα. Επίσης, σκιαγραφεί τη γυναίκα που έχει δύο αντίθετα στοιχεία. Από τη μία το στοιχείο που την κρατάει μακριά από τις δράσεις του κοινωνικού βίου και από την άλλη αναφέρεται στις περιορισμένες γυναίκες, εκείνες που ακολουθούν συντηρητικό βίο. Το άρθρο κλείνει με την πεποίθηση της συντάκτριας ότι η άνιση και δυσανάλογη ανατροφή που λαμβάνουν οι γυναίκες -σε σχέση με τους άντρες- σύντομα θα λάβει τέλος και θα επικρατήσει η κοινή λογική. | Ναι | Ελληνική | Ανυπόγραφο | ||||
16 | 5521 | Οι πρώτοι Ρωμαίοι | Κυψέλη | <p>Τχ. 1 (1845), σ. 77-78 </p><p>Τχ. 2 (1845), σ. 81-83</p> | Το άρθρο αναφέρεται στην Ιστορία των Ρωμαίων με στόχο να παρουσιαστεί και να αναλυθεί η θέση των γυναικών (εξελικτικά) στην Ρωμαϊκή κοινωνία. Ως ευτυχέστερη περίοδος στην Ιστορία της Ρώμης αναφέρεται εκείνη κατά την οποία θεσπίστηκαν νόμοι βάσει των οποίων η ύπαρξη των γυναικών γινόταν σεβαστή από τους άνδρες. Κατά την περίοδο αυτή οι γυναίκες από τον ιδιωτικό χώρο συνέβαλαν στην δημιουργία ηθών και αρχών στον ιδιωτικό χώρο και εμμέσως επηρέαζαν αντίστοιχα και την δημόσια ζωή. Η διαφθορά της ρωμαϊκής κοινωνίας στη συνέχεια συμπαρασύρει (ή συνδεεται) και με την διαφρορά τη γυναικείας ηθικής και τον απορποσανατολισμό του κοινωνικούς τους προορισμού. | Ναι | Ελληνική | Ανυπόγραφο. | ||||
17 | 5522 | Ποίησις | Κυψέλη | <p>Τχ. 2 (1845), σ. 79-80</p> | Ποίημα για τη ζωή και τον άνθρωπο. Είναι εμπνευσμένο από τις ανθρώπινες υπαρξιακές και μεταφυσικές ανησυχίες του ανθρώπινου γένους. | Ναι | Ελληνική | Το ποίημα στο τέλος υπογράφεται με τα αρχικά Κ.Π.. Με τα συγκεκριμένα αρχικά υπογράφει η Πολυτίμη Κουσκούρη (Βλ. Βιογραφία Πολυτίμης Κουσκούρη στην εν λόγω βάση). | ||||
18 | 5524 | Οι Μαύροι | Κυψέλη | <p>Τχ. 2 (1845), σ. 84-88</p> | Το παρόν άρθρο εξαρχής καλεί τον αναγνώστη να ανακαλέσει στη μνήμη του τις περιόδους κατά τις οποίες οι γυναίκες έχουν διεκδικήσει τα δοσμένα από τη φύση δικαιώματα τους. Επισημαίνει ότι όποτε οι ίδιες διεκδίκησαν το παραμικρό, ουδέποτε προκάλεσαν αιματηρές συγκρούσεις, όπως αντιστοίχως κάνουν οι άνδρες. Αναφέρεται στη δύναμη των γυναικών (των Μαυριτανών) να επηρεάζουν τους άνδρες χωρίς να τους οδηγούν να λησμονούν τα καθήκοντά τους. Παράλληλα αναφέρεται σε ένα άλλο παράδειγμα γυναίκας της βασίλισσας Ισαβέλλας της Ισπανίας. | Ναι | Ελληνική | Ανυπόγραφο | ||||
19 | 5525 | Αλμάνζα | Νεανίς Μαύρη | Κυψέλη | <p>Τχ. 3 (1845), σ. 89-93, τχ.4 (1845), σ. 136-143, τχ. 5 (1845), σ. 168-172, τχ. 6 (1845), σ. 183-196</p> | Το παρόν πεζογράφημα είναι Ιστορικού χαρακτήρα και είναι εμπνευσμένο από την ισπανική ιστορία του 15ου αιώνα, το οποίο δημοσιεύεται σε συνέχειες. Πρόκειται για ένα αισθηματικού περιεχομένου πεζογράφημα. Πρωταγωνίστρια είναι η κόρη του αρχηγού Μαύρου Αβδαράλ-αραβικής καταγωγής, η Αλμάνζα και ο Πέδρο. Ο Πέδρο ήταν ισπανικής καταγωγής και υπήκοος της Ισαβέλλας και του Φερδινάνδο. Οι δύο ερωτευμένοι νέοι συναντιόνταν κρυφά είτε σε παράνομα μέρη είτε στην ίδια την πόλη, αλλά ο Πέδρο ήταν μεταμφιεσμένος. Όταν αποφασίστηκε η διεξαγωγή της πολιορκίας της Γρανάδας, ο Πέδρο έπρεπε να αποφασίσει, εάν θα πήγαινε να πολεμήσει. Ωστόσο, ο πατέρας του ο Αλφόνσο, ήταν άσπονδος εχθρός του Αβδαράλ. Γι’ αυτό και προτιμούσε να πεθάνει η κόρη του παρά να συμφωνήσει στο γάμο της με τον Πέδρο, γεγονός που έκανε δυστυχισμένο το νεαρό ζευγάρι. Έτσι, ο Πέδρο αναγκάστηκε τις παραμονές της έναρξης της πολιορκίας να στείλει στην Αλμάνζα ένα γράμμα, στο οποίο εκείνη αμέσως του απάντησε. Η Αλμάνζα με το γράμμα αυτό προσπαθεί εναγωνίως να αποτρέψει τον Πέδρο από κάθε απόφαση που θα ήταν ενάντια στα οφέλη της πατρίδας. Παραδέχεται τα αισθήματα που τρέφει γι’ αυτόν, όμως τον καλεί να σταθούν στο ύψος των περιστάσεων που η πατρίδα και η ελευθερία απαιτούν, παραμερίζοντας τα τρυφερά τους αισθήματα. Η Αλμάνζα υπέκυψε στην άρνηση του πατέρα της και παρακαλεί τον Πέδρο να θυσιάσει τον έρωτά τους στο όνομα της πατρίδας. Ο Πέδρο αντιδράει στις προτροπές και παρακλήσεις της Αλμάνζα και της εξομολογείται τον πόνο που του προκάλεσαν τα λόγια της σχετικά με τον χωρισμό τους. Της ζητάει να υπερβούν τα εμπόδια που τους χωρίζουν και να ζήσουν μαζί. Δηλαδή, και εκείνος να εγκαταλείψει το στρατό και εκείνη την Γρανάδα. Την απειλεί ότι ο ίδιος έχει έρθει σε αδιέξοδο και πως δεν έχει άλλη επιλογή από το να πάει στα τείχη της Γρανάδης με φωτιά και σίδηρο. Εκείνη με άλλη επιστολή της προσπαθεί και πάλι να τον μεταπείσει. Όμως, ο σκλάβος που πήγαινε την επιστολή στον Πέδρο επειδή τον συνέλαβαν και ήξερε ότι θα τον σκότωναν, αναγκάστηκε να ρίξει το γράμμα στη θάλασσα. Ο Πέδρο όσο δεν λάμβανε γράμμα από την καλή του, τόσο σύχναζε έξω από τα τείχη και περίμενε να βρει τον υπηρέτη που θα του έδειχνε τον εύκολο δρόμο για να μπει στην πόλη. Τελικά, ο Πέδρο πιάστηκε αιχμάλωτος από τους Μαύρους και η Αλμάνζα καταστρώνει ένα σχέδιο έτσι ώστε να τον επισκεφτεί χωρίς να την καταλάβουν. Όμως, την ώρα που φτάνει στο κελί του, αντιλαμβάνεται ότι την ακολουθεί ο πατέρας της, ο οποίος φαίνεται να μην αναγνωρίζει την μεταμφιεσμένη κόρη του και κατευθύνεται στο κελί του Πέδρο όπου οι δυο άνδρες συνομιλούν. Η Αλμάνζα καθώς ακούει τα σκληρά και απειλητικά λόγια του πατέρα της προς τον Πέδρο, φοβάται και φεύγει. Ο Αβδαράλ απείλησε να σκοτώσει τον Πέδρο και η Αλμάνζα στην προσπάθειά της να τον σώσει, ζητά την βοήθεια της γυναίκας που την μεγάλωσε, της Μίρζαν. Η Μίρζαν συμπαραστέκεται στην Αλμάνζα και μιλάει στον Αβδαράλ ο οποίος παραμένει σταθερός στην αρνητική του στάση για τον Πέδρο. Τελικά τον πείθει και βρίσκουν μία συμβιβαστική λύση. Όταν η Μίρζαν ενημερώνει την Αλμάνζα για τις εξελίξεις, εκείνη δείχνει μερικώς ευχαριστημένη. Το αίσιο τέλος έρχεται με την μάχη των Μαύρων εναντίον των Ισπανών. | Ναι | Ελληνική | Ανυπόγραφο. Διήγημα σε συνέχειες. | |||
20 | 5527 | Η τελευταία Δαίμων | Κυψέλη | <p>Τχ. 3 (1845), σ. 93-97</p> | Το παρόν λογοτεχνικό κείμενο αποτελεί μετάφραση ενός αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του γάλλου συγγραφέα Jules Sandeau, La Dernière Fée (1836). Αναφέρεται σε μια ονειρώδη εμπειρία, σε μια οπτασία που τον συνεπήρε. | Ναι | La Dernière Fée | Γαλλική | Jules Sandeau |
# | Συντάκτης/τρια |
---|---|
1 | Σαμαρτ[σ]ζίδου, Ευφροσύνη |
# | Ιδιοκτήτης/τρια |
---|---|
1 | Σαμαρτ[σ]ζίδου, Ευφροσύνη |
# | Έντυπο | Είδος Περιοδικού |
---|---|---|
1 | Κυψέλη | Γυναικείο Περιοδικό |
# | Εκδότης/τρια | Έντυπο |
---|---|---|
1 | Σαμαρτ[σ]ζίδου, Ευφροσύνη | Κυψέλη |