• Περιεχόμενα
  Ο Σπινθήρ (28.997 KB)

Δημόσια Βιβλιοθήκη Ρεθύμνου (διατίθεται και ηλεκτρονικά)

Δημοτική Βιβλιοθήκη Χανίων (έντυπη μορφή, όλα τα τεύχη δεμένα σε έναν τόμο)

ΓΑΚ Χανίων (ελλιπής η σειρά των τευχών)

Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο (Ε.Λ.Ι.Α.- Συλλογή Χαριτάτου)

Το περιοδικό «Σπινθήρ», όπως αναγράφεται και στο εξώφυλλό του, είναι ένα εγκυκλοπαιδικό εικονογραφημένο περιοδικό «αφιερωθέν εις την Α.Β. Υψηλότητα τον πρίγκηπα Γεώργιον της Ελλάδος, ΄Υπατον Αρμοστήν εν Κρήτη». Εκδίδεται στα Χανιά της Κρήτης από τον Ιανουάριο του 1902 έως τον Δεκέμβριο του 1902, για 12 συνεχείς μήνες. Ιδιοκτήτρια και διευθύντρια του περιοδικού είναι η Αρτεμισία Ι. Λανδράκη και τα γραφεία του περιοδικού βρίσκονται στη συνοικία Χαλέπα Χανίων. Η ετήσια συνδρομή, η οποία αναγράφεται στο εξώφυλλο κάθε τεύχους είναι έξι (6) χρυσά φράγκα. Σαφείς πληροφορίες για τα γεωγραφικά όρια κυκλοφορίας του «Σπινθήρα» δεν υπάρχουν. Μόνο σε μία ανακοίνωση της διευθύντριας του περιοδικού αναφέρονται συνδρομητές στο εξωτερικό και το εσωτερικό. Στα τρία (3) πρώτα τεύχη του περιοδικού αναφέρεται ότι εκδίδεται την 15η κάθε μηνός, ενώ στα υπόλοιπα εννιά (9) δεν αναγράφεται η ημερομηνία κυκλοφορίας του, αλλά μόνο ο μήνας. Κάθε ένα από τα δώδεκα (12) τεύχη αριθμεί 16 σελίδες, με συνεχή αρίθμηση από το πρώτο έως το δωδέκατο τεύχος (σελίδες: 1-192). Αρίθμηση στην πρώτη, στη δεύτερη και στην τελευταία σελίδα κάθε τεύχους δεν αναγράφεται, αλλά εννοείται εύκολα από την υπόλοιπη κανονικά αναγραφόμενη σελιδαρίθμηση. Το περιοδικό έχει σχήμα 8ο (29,5 x 20). Το εξώφυλλο κάθε τεύχους έχει την ίδια δομή – απεικόνιση. Οι μόνες διαφορές που παρατηρούνται είναι η διαφορετική σε κάθε τεύχος ξυλογραφία που κοσμεί το εξώφυλλο και η αλλαγή του πλαισίου στον πίνακα περιεχομένων μετά τα έξι (6) πρώτα τεύχη. Τα έξι (6) πρώτα τεύχη του εκδίδονται στην Αθήνα, στο τυπογραφείο της «Νομικής», ενώ τα υπόλοιπα έξι (6) εκδίδονται στα Χανιά στο τυπογραφείο «Τύποις Προόδου». Τα θέματα που περιέχονται σε κάθε τεύχος του περιοδικού αναγράφονται χωρίς αρίθμηση στο εξώφυλλο, σε πίνακα περιεχομένων. Οι συντελεστές και οι συνεργάτες του περιοδικού είναι οι περισσότεροι άνδρες και λιγότερες γυναίκες. Τα ονόματά τους αναγράφονται στον κατάλογο περιεχομένων, στο εξώφυλλο. Μερικοί από τους συνεργάτες ανήκουν στο γνωστό πνευματικό κόσμο της εποχής, όπως ο Κωστής Παλαμάς, ο Γεώργιος Μυστριώτης, η Καλλιρρόη Παρρέν, ο Στ. Μαρτζώκης, ο Χρήστος Χρηστοβασίλης. Οι περισσότεροι όμως δεν είναι ευρέως γνωστοί. Στο οπισθόφυλλο του δωδέκατου τεύχους αναγγέλλεται στους συνδρομητές η «προσωρινή» διακοπή της κυκλοφορίας του περιοδικού. Δεν υπάρχει καμία πληροφορία ή ένδειξη συνέχισης της κυκλοφορίας του αργότερα (ο Τωμαδάκης τη χαρακτηρίζει οριστική).

Ενδεικτική βιβλιογραφία:

Αποστολή, Πέρσα. «Η γυναικεία εκδοτική δραστηριότητα (περιοδικά λόγου και τέχνης 1900-1940): Η περίπτωση της Αρτεμισίας Λανδράκη και της Κορνηλίας Πρεβεζιώτου». Στο Λόγος Γυναικών. Πρακτικά Διεθνούς Συνεδρίου, επιμέλεια Βασιλική Κοντογιάννη, 205-250. Αθήνα: Ε.Λ.Ι.Α., 2008.

Δαλακούρα, Κατερίνα. «Γυναικεία εκδοτική δραστηριότητα στον οθωμανικό χώρο: Το φαινόμενο, οι προεκτάσεις και η πορεία του». Ημερίδα με θέμα Κυψέλη: Ψηφιακή ερευνητική βάση δεδομένων. Ο γυναικείος Τύπος στον Οθωμανικό χώρο (1845-1922). 28 Νοεμβρίου 2015, Ρέθυμνο. http://cms.fks.uoc.gr/kypseli/

Dalakoura, Katerina. “Women and Publicity: The Emergence and Course of Women’s Press in Ottoman Context”. International Exhibition & Conference Women’s Press - Women of the Press. Women’s Periodicals and Women Editors in the Ottoman Space. University of Crete & Hellenic Open University. 9-11 November 2018, Rethymno.

Dalakoura, Katerina. “Ottoman Women’s Press in Historical Research: State of the Art and Historiographical Issues”. International Exhibition & Conference Women’s Press - Women of the Press. Women’s Periodicals and Women Editors in the Ottoman Space. University of Crete & Hellenic Open University. 9-11 November 2018, Rethymno.

Σύρρος, Σωτήρης. «Το περιοδικό «Σπινθήρ» (1902)». Ημερίδα με θέμα Κυψέλη: Ψηφιακή ερευνητική βάση δεδομένων. Ο γυναικείος Τύπος στον Οθωμανικό χώρο (1845-1922). 28 Νοεμβρίου 2015, Ρέθυμνο.

Τωμαδάκης, Βασίλειος. Φρ. «Αρτεμισία Λανδράκη Ντώκου εκδότρια στα Χανιά το 1902 του πρώτου υπό τον τίτλο «Σπινθήρ» Κρητικού εγκυκλοπαιδικού περιοδικού». Νεοελληνικόν Αρχείον. τ. Γ΄. Αθήνα: [χ.ο.], 1987, σ. 205-250.

Σημείωση: Η περιγραφή του εντύπου έχει στηριχθεί (πρωτίστως) στη μελέτη του ίδιου του εντύπου και στην υπάρχουσα δευτερογενή βιβλιογραφία.