Έντυπο

Η Βασίλισσα του Συρμού La Reine de la Mode Moda Melikesi

• Τεύχος 6 [1882?], σ. 229 -260 [λείπουν οι σελίδες 258-259]

Το τρίγλωσσο περιοδικό μόδας Η Βασίλισσα του Συρμού/ La Reine de la Mode/Moda Melikesi, εκδιδόταν στην Κωνσταντινούπολη στα ελληνικά, στα γαλλικά και στα τούρκικα. Tο τεύχος 6 είναι το μοναδικό μέχρι στιγμής διαθέσιμο τεύχος. Σε αυτό δεν αναγράφεται η χρονολογία έκδοσης και κυκλοφορίας του. Τα περιεχόμενά του, η πλούσια εικονογράφηση και οι προτάσεις μόδας που παρουσιάζονται, κατατείνουν στο ότι το έντυπο εκδιδόταν στο τέλος του 19ου-αρχές 20ου. Το διαθέσιμο τεύχος μάλλον κυκλοφόρησε στα 1882.

Στοιχεία για τη διεύθυνση του εντύπου δεν έχουν εντοπιστεί, αλλά, όπως και στην περίπτωση άλλων σύγχρονων της εποχής περιοδικών Μόδας, η διευθύντρια θα πρέπει να ήταν γυναίκα.

Η εικονογράφηση του περιοδικού μαρτυρά την έξοδο των γυναικών της Κωνσταντινούπολης στη δημόσια σφαίρα και όψεις μίας γυναικείας δημόσιας κοινωνικότητας με ταξικό πρόσημο.'Οπως και στα Ευρωπαϊκά έντυπα μόδας της εποχής, έτσι και στο Moda Melikesi, η μόδα δείχνει να ακολουθεί τους ρυθμούς ενός νεωτερικού, μοντέρνου τρόπου ζωής. Οι προτεινόμες τάσεις της μόδας εναρμονίζονται με την πολυδιάσπαση και τη συγκροτημένη σε υποδιαιρέσεις καθημερινότητα των γυναικών των αστικών στρωμάτων: Ενδύματα πρωινά, ενδύματα απογευματινά, ενδύματα βραδινά, ενδύματα για περίπατο, γυναικείες τουαλέτες και αμφιέσεις για κάθε είδους επίσημες τελετές.

Η μόδα για τις γυναίκες της Κωνσταντινούπολης του τέλους του 19ου αιώνα -αρχών 20ου προσφέρει αφετηρία προσωπικής έκφρασης και ευκαιρίες ακόμη και για ''εναλλακτικές” πραγματικές ή και φαντασιακές απεικονίσεις του Εαυτού. Το γεγονός ότι το έντυπο ήταν τρίγλωσσο υποδηλώνει ότιη μόδα θεμελιώνει για τις γυναίκεςτης Κωνσταντινούπολης κώδικες επαφής και επικοινωνίας πέρα και έξω από γλωσσικούς και εθνοθρησκευτικούς διαχωρισμούς. Η μόδα φαίνεται να γίνεταιμία κοινή γλώσσα, ένα σύστημα μη λεκτικών σημείων κοινό για τιςγυναίκες όλων των κοινοτήτων.

• Περιεχόμενα
  Ευρυδίκη Α Έτος (215.591 KB)
• Περιεχόμενα
  Ευρυδίκη Β Έτος (261.913 KB)
• Περιεχόμενα
  Ευρυδίκη Γ Έτος (52.428 KB)

Ανέμη: Ψηφιακή Βιβλιοθήκη Νεοελληνικών Σπουδών περιλαμβάνει από το Α Έτος τα τεύχη 1-19 (21/11/1870 έως 24/3/1871), από το Β Έτος υπάρχουν τα τεύχη 1-7(15/1/1872 έως 15/4/1872) και τα τεύχη 11-16 (15/6/1872 έως 30/8/1872) και ολόκληρο το Γ Έτος.

Βιβλιοθήκη της Βουλής Α Έτος (1870-1871) τεύχη 1-19, 26-48, Β Έτος (1872) τεύχη 1-6 (δεν υπάρχουν όλα τα τεύχη) σε μικροφίλμ

Βιβλιοθήκη Πανεπιστημίου Κρήτης (μικροφίλμ και φωτοτυπία)(http://catalog.parliament.gr/hipres/help/null/horizon/microfilms.htm)

Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο (Ε.Λ.Ι.Α.) περιλαμβάνει όλα τα έτη και τα τεύχη

(http://eliaserver.elia.org.gr/elia/site/content.php?sel=33&showimg=true&firstDt=0&present=343284)

Το γυναικείο περιοδικό «Ευρυδίκη» εκδίδεται για τρία χρόνια στην Κωνσταντινούπολη, από τις 21 Νοεμβρίου 1870 έως τις 30 Μαΐου 1873. Συνολικά εκδίδονται 76 τεύχη, τα οποία αποτελούνται από 878 σελίδες. Αναλυτικότερα, το πρώτο έτος αντιστοιχεί στις εξής ημερομηνίες: 21 Νοεμβρίου 1870 έως 24 Μαρτίου 1871 (1-19 τεύχος) και 14 Απριλίου 1871 έως 30 Οκτωβρίου 1871 (20-50 τεύχος). Το δεύτερο έτος με 20 τεύχη, εκδίδεται από τις 15 Ιανουαρίου 1872 έως 20 Οκτωβρίου 1872. Τέλος, το τρίτο έτος εκδίδεται από τις 8 Μαρτίου 1873 έως 30 Μαΐου 1873, σε αυτό συμπεριλαμβάνονται 6 τεύχη. Υπάρχουν πέντε διαφορετικοί τίτλοι που διατρέχουν τα τεύχη του περιοδικού. Συγκεκριμένα, ο πρώτος τίτλος ο οποίος υπάρχει στα δυο πρώτα τεύχη είναι "γυναικεία εβδομαδιαία επιθεώρησις εκδιδομένη υπό Αιμιλίας Κτενά Λεοντιάδος", ο δεύτερος, ο οποίος καλύπτει από το τρίτο έως το δέκατο ένατο τεύχος είναι "γυναικεία εβδομαδιαία επιθεώρησις μετά σχεδίων εργοχείρων". Ο τρίτος τίτλος είναι "γυναικεία επιθεώρησις μετά σχεδίων εργοχείρων", ο οποίος υπάρχει από το εικοστό έως το πεντηκοστό τεύχος. Ο τέταρτος τίτλος, ο οποίος διατρέχει όλα τα τεύχη του δεύτερου έτους είναι "γυναικεία επιθεώρησις μετά σχεδίων εργοχείρων εκδιδομένη δις του μηνός υπό Αιμιλίας Κτενά Λεοντιάδος τη ευμενεί συνεργασία λογίων ομογενών". Τέλος, το τρίτο έτος έχει τον τίτλο "επιθεώρησις εκδιδόμενη δις του μηνός εν Κωνσταντινουπόλει". Επιπλέον, το περιοδικό δεν έχει σταθερή περιοδικότητα ούτε σταθερό σχήμα. Αναλυτικότερα, στο πρώτο έτος από το πρώτο έως το δέκατο ένατο τεύχος είναι δίστηλο, το σχήμα του είναι όγδοο και εκδίδεται μια φορά την εβδομάδα. Από το εικοστό έως το τεσσαρακοστό όγδοο τεύχος το περιοδικό παραμένει δίστηλο, αλλάζει όμως το σχήμα και η περιοδικότητα. Πιο συγκεκριμένα,το σχήμα γίνεται τέταρτο και από εβδομαδιαίο γίνεται πενθήμερο. Όσον αφορά τα δυο τελευταία τεύχη του πρώτου έτους, οι στήλες και το σχήμα παραμένουν ίδια αλλάζει, όμως, η περιοδικότητα, εκδίδεται κάθε δεκαπέντε ημέρες. Αξιοσημείωτο, είναι ότι το δεύτερο μέρος του πρώτου έτους, δηλαδή τα τεύχη 1-19/20, έχουν διαφορετικό αριθμό στις σελίδες. Στο δεύτερο έτος, γίνεται τρίστηλο, από δίστηλο, το σχήμα του παραμένει τέταρτο, αλλάζει η αρίθμηση των σελίδων και των τευχών. Το περιοδικό εκδίδεται κάθε δεκαπέντε ημέρες. Το τρίτο έτος είναι εξίσου τρίστηλο, τέταρτου σχήματος και εκδίδεται κάθε δεκαπέντε ημέρες. Επιπλέον, σχετικά με τη διεύθυνση του περιοδικού αλλάζει δυο φορές. Ενώ αρχικά βρισκόταν στο Γαλατά Μουσούρου Χάν 30, μεταφέρεται όπως φαίνεται στο 30 τεύχος σε νέα διεύθυνση: Γαλατά, Γιοργαντζιλάρ 37, όπου παραμένει μόνο για λίγο καιρό, αφού μετά την έκδοση 7 τευχών, στο τεύχος 38, αναγράφεται η αρχική διεύθυνση του περιοδικού, δηλαδή Γαλατά, Μουσούρου Χάν 30. Σχετικά με την συνδρομή αναφέρεται στο πρώτος τεύχος του πρώτου έτους ότι «Ετήσια συνδρομή της "Ευρυδίκης" ορίζεται εν μεν τη πρωτευούση 6 αργυρά μετζίτια, πρωπληρωτέα κατά τρίμηνον∙ εν δε τω εξωτερικώ 7 ομοίως, καθ΄ εξαμηνίαν προπληρωτέα, των συνδρομών λογιζομένων δι' εν έτος». Αντίστοιχα η τρίμηνη συνδρομή είναι 1 1/2 αργυρά μετζίτια στην Κωνσταντινούπολη και 3 1/2 στο εξωτερικό. Σε επόμενο τεύχος (τεύχ, 20, 1871, σ. 8) αναφέρεται ότι η ετήσια συνδρομή για τα προάστια είναι 6,5 αργυρά μετζίτια. Επίσης, στο 20ο τεύχος αναγράφεται και η τιμή κάθε φύλου η οποία είναι 2,5 γρόσια. Όσον αφορά τα τυπογραφεία στα οποία τυπωνόταν το περιοδικό είναι του Κ. Πληθωνίδου, στο οποίο τυπώθηκε το πρώτο έτος από το πρώτο έως το δέκατο ένατο τεύχος και τα τεύχη 46 έως 50 του πρώτου έτους, και Α[ντωνίου] Ζέλ[λ]ιτζ[ς], στο οποίο τυπώθηκαν τα τεύχη 20 έως 45. Στο Β' και στο Γ' έτος δεν αναγράφεται κάποιο τυπογραφείο. Από 21-11-1870 έως 9-1-1871 δηλαδή από τα τεύχη 1-8 του πρώτου έτους ανήκει σε ειδική επιτροπή. Από τις 15-1-1871 έως 20-10-1872 δηλαδή από το τεύχος 9 έως το τέλος του Β’ έτους (τεύχος 19/20), διευθυντής του περιοδικού είναι ο Θεμιστοκλής Κτενάς. Τέλος, από τις 8-3-1873 έως 30-5-1873, ημερομηνίες κατά τις οποίες εκδίδεται το τρίτο έτος, διευθύντρια είναι η Αιμιλία Κτενά Λεοντιάς. Το περιοδικό δεν μένει στα όρια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας αλλά φτάνει και έξω από αυτά. Αναλυτικότερα αναφέρεται ότι εγγραφές γίνονται στην Κωνσταντινούπολη στο γραφείο της διεύθυνσης,στη Χρυσούπολη στον Μηνά Μπράσογλου, στη Χαλκηδόνα στο φαρμακοποιό Αντώνη Σταυρίδη, στην Αθήνα στον καθηγητή Ν. Σαρίπολο, στην Αλεξάνδρεια στον Ι. Ογνιάνοβιτζ, στη Βάρνα στον Ι. Ασπριώτη, στη Ρόδο στον Κωνσταντίνο Νικολαΐδη, στο Γαλάζι στον καθηγητή Δακόπουλο, στο Γιούγερβο στην Αικατερίνη Σολομωνίδη, στο Γύθειο στον Ν. Θ. Εξαρχάκο, στα Ιωάννινα από τον Ξανθόπουλο, στη Θεσσαλονίκη στον Β. Παππάζογλου, στην Καλλίπολη στον Β. Δροσιάση, στα Χανιά στον Ν. Μιτζιωτάκη, στο Ηράκλειο Ν. Σταυράκη Εφέντη, στις Κιδωνιές στο Γ. Μακρίδη, στη Λάρισα στον Ιεροκλή Αρχιδιάκονο και στην Δωροθέα Χριστίδη, στη Μυτιλήνη στη Σαπφώ Λαίλου, στο Μόλυβο στον Ζαφειράκη Υπανδρευμένο, στη Νικομήδεια στον Παππαδόπουλο, στη Σάμο στην Πελ. Λεκάτη, στη Σμύρνη στον Φ. Κ. Σαρίκα στη Φιλιππούπολη στο Γ. Καλλισθένη και στη Χίο στον Δημ. Φαιαρογιανίδη. Η ύλη του περιοδικού αναφέρεται κατά κύριο λόγο στην ανάλυση της φύσης και του προορισμού του γυναικείου φύλου. Παράλληλα, δημοσιεύονται άρθρα σχετικά με την εκπαίδευση και την αγωγή (φυσική και ηθική) του γυναικείου φύλου. Περιλαμβάνονται, ιστορικές και επιστημονικές μελέτες που σχετίζονται με τη γυναικεία ζωή, εκλαϊκευμένες μελέτες για αρχαίους συγγραφείς, έθιμα και ήθη, ιστορικές και γεωγραφικές αφηγήσεις. Υπάρχουν άρθρα σχετικά με δράσεις γυναικών του εξωτερικού. Από το περιοδικό δεν λείπουν άρθρα σχετικά με την Οικιακή οικονομία καθώς επίσης, σχετικά με την υγεία. Επίσης, υπάρχουν βιβλιοκριτικές, λογοτεχνία (διηγήματα, μυθιστορήματα, ποίηση), ειδήσεις, πρακτικές συμβουλές, ενημέρωση για τη βιβλιογραφία. Η έκδοση του περιοδικού Ευρυδίκη είναι μια πολύ σημαντική προσπάθεια, καθώς είναι το πρώτο περιοδικό το οποίο είναι αποτέλεσμα συλλογικής συνεργασία των γυναικών, από όλες τις περιοχές όπου κατοικεί ελληνισμός. Είναι γραμμένο, σε ελληνική καθαρεύουσα, από γυναίκες και αναφέρεται στις γυναίκες ως μητέρες, συζύγους, νεανίδες, κυρίως των μεσοαστικών στρωμάτων. Ενδεικτικά ονόματα συνεργατών γυναικών του περιοδικού είναι η Σπαφώ Λεοντιάς, η Ελένη Γκίκα/ Δώρα Ιστριάς, Julia Ward Howe, Clarisse Bader. Υπάρχουν όμως, και πολλές ανδρικές προσωπικότητες που συνεργάζονται με το περιοδικό όπως ο Ζαφειράκης Υπανδρευμένος, Ιω. Καμπούρογλους, Κλεάνθης Ν. Τριαντάφυλλος, Α. Σ. Λυβαθυνόπουλος, Α. Σπαθάκης κ.α. Άξιο αναφοράς είναι ότι ο αριθμός των συνεργατών είναι 105.

Το σχήμα του περιοδικού ποικίλλει. Αρχικά στο πρώτο έτος, από το 1 έως το 19 τεύχος ήταν 8ου σχήματος, ενώ στα επόμενα τεύχη (τχ. 20-50) το σχήμα γίνεται 4ο. Το ίδιο σχήμα (4ο) διατηρείται και στα επόμενα δυο έτη. Η περιοδικότητα του περιοδικού, επίσης, ποικίλλει. Κατά τη διάρκεια του πρώτου έτους (21-11-1870 έως 24-03-1871, τεύχη 1-19), το περιοδικό είναι εβδομαδιαίο με 2 στήλες. Από τις 14-04-1871 έως 20-09-1871, του ίδιου έτους (τχ. 20-48) εκδίδεται κάθε πέντε ημέρες. Τέλος, τα δυο τελευταία τεύχη του πρώτου έτους (τχ. 49-50, ημερομηνίες 14-10-1871 έως και 30-10-1871) εκδίδονται κάθε δεκαπέντε ημέρες. Κατά το δεύτερο έτος έκδοσης, από 15-01-1872 έως 20-10-1872, κυκλοφορεί κάθε δεκαπέντε ημέρες και είναι τρίστηλο. Τέλος, κατά το τρίτο έτος, δηλαδή από τις 08-03-1873 έως 30-05-1873 διατηρείται η ίδια συχνότητα κυκλοφορίας (κάθε δεκαπέντε ημέρες) και ο ίδιος αριθμός στηλών (τρεις στήλες).

Βαρίκα, Ελένη. «Μια δημοσιογραφία στην υπηρεσία της γυναικείας φυλής: Γυναικεία περιοδικά στον 19ο αιώνα». Διαβάζω, τχ. 198 (1988): 6-10.

Βαρίκα, Ελένη. Η εξέγερση των κυριών. Η γένεση μιας φεμινιστικής συνείδησης στην Ελλάδα 1833-1907. Αθήνα: Ίδρυμα Έρευνας και Παιδείας της Εμπορικής Τράπεζας της Ελλάδος, 1987. σ. 67, 197.

Γριβέα, Μαρία. «Το γυναικείο περιοδικό Ευρυδίκη (1870-1873). Προσπάθεια έκφρασης και διαμόρφωσης γυναικείας συλλογικής συνείδησης στο β΄μισό του 19ου αι.». Αδημοσίευτη Μεταπτυχιακή Εργασία, 2001.

Δαλακούρα, Κατερίνα & Ζιώγου-Καραστεργίου, Σιδηρούλα. Η εκπαίδευση των γυναικών οι γυναίκες στην εκπαίδευση (18ος-20ός αι.): Κοινωνικοί, ιδεολογικοί, εκπαιδευτικοί μετασχηματισμοί και η γυναικεία παρέμβαση. Αθήνα: Σύνδεσμος Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών, 2016.

Δαλακούρα, Κατερίνα. «Γυναικεία εκδοτική δραστηριότητα στον οθωμανικό χώρο: Το φαινόμενο, οι προεκτάσεις και η πορεία του». Ημερίδα με θέμα Κυψέλη: Ψηφιακή ερευνητική βάση δεδομένων. Ο γυναικείος Τύπος στον Οθωμανικό χώρο (1845-1922). 28 Νοεμβρίου 2015, Ρέθυμνο. http://cms.fks.uoc.gr/kypseli/

Δαλακούρα, Κατερίνα. «Λόγοι για την εκπαίδευση στα ελληνικά γυναικεία περιοδικά του οθωμανικού χώρου (19ος- 1906): Η γυναικεία λαϊκή εκπαίδευση». Μνήμων, τχ. 31 (2010): 118, 127- 137.

Dalakoura, Katerina. "Women and Publicity: The Emergence and Course of Women’s Press in Ottoman Context". International Exhibition & Conference Women’s Press - Women of the Press. Women’s Periodicals and Women Editors in the Ottoman Space. University of Crete & Hellenic Open University. 9-11 November 2018, Rethymno.

Dalakoura, Katerina. "Ottoman Women’s Press in Historical Research: State of the Art and Historiographical Issues". International Exhibition & Conference Women’s Press - Women of the Press. Women’s Periodicals and Women Editors in the Ottoman Space. University of Crete & Hellenic Open University. 9-11 November 2018, Rethymno.

Δρούλια, Λουκία & Κουτσοπανάγου, Γιώτα. Εγκυκλοπαίδεια του ελληνικού Τύπου 1874-1974: εφημερίδες, περιοδικά, δημοσιογράφοι, εκδότες. τ.2. Αθήνα: Ινστιτούτο Νεοελληνικών Ερευνών, Ι.Ν.Ε/Ε.Ι.Ε, 2008. σ. 284-286.

Ζιώγου - Καστεργίου, Σιδηρούλα. Η μέση εκπαίδευση των κοριτσιών στην Ελλάδα (1830- 1893). Αθήνα: Ιστορικό Αρχείο Ελληνικής Νεολαίας (ΙΑΕΝ) - Γενική Γραμματεία Νέας Γενιάς (Γ.Γ.Ν.Γ.), 1986.

Köksal Duygu & Falierou Anastasia. A social history of late Ottoman women: New perspectives. Boston: Brill, 2013.

Ντενίση, Σοφία. Ανιχνεύοντας την ‘αόρατη’ γραφή. Γυναίκες και γραφή του ελληνικού Διαφωτισμού - Ρομαντισμού. Αθήνα: Νεφέλη, 2014.

Denissi, Sophia. "Reading Euridiki [=Eurydice] (1870-1873) as the First “Political” Women’s Periodical". International Exhibition & Conference Women’s Press - Women of the Press. Women’s Periodicals and Women Editors in the Ottoman Space. University of Crete & Hellenic Open University. 9-11 November 2018, Rethymno.

Ριζάκη, Ειρήνη. Οι γράφουσες Ελληνίδες. Σημειώσεις για τη γυναικεία λογιοσύνη του 19ου αιώνα. Αθήνα: Κατάρτι, 2007.

Σαρλικιώτη, Χαρά. «Ο γυναικείος τύπος του προηγούμενου αιώνα». Τότε, τχ. 1 (1983): 15-17.

Φουρναράκη, Ελένη. Εκπαίδευση και αγωγή των κοριτσιών: Ελληνικοί προβληματισμοί 1830-1910. Ένα ανθολόγιο. Αθήνα: ΙΑΕΝ/ ΓΓΝΓ, 1987.

Ψαρρά, Αγγέλικα. «Γυναικεία περιοδικά του 19ου αιώνα». Σκούπα, 2 (1979): σ. 3-8.

Σημείωση: Η περιγραφή του εντύπου έχει στηριχθεί (πρωτίστως) στη μελέτη του ίδιου του εντύπου και στην υπάρχουσα δευτερογενή βιβλιογραφία.

• Κυψέλη - Γυναικείον Σύγγραμμα Περιοδικόν (11.350 KB)

Ιδιωτική βιβλιοθήκη του Ακύλα Μήλλα,

Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο (Ε.Λ.Ι.Α.),

Ψηφιακή Βιβλιοθήκη Νεοελληνικών Σπουδών Ανέμη.

Η έκδοση της Κυψέλης υπήρξε καινοτόμο εγχείρημα καθώς αποτελεί μία από τις πρώτες ελληνικές εκδοτικές απόπειρες στην Κωνσταντινούπολη και η πρώτη γυναικεία. Η πρωιμότητα του εγχειρήματος έκρινε και τη διάρκεια του, η οποία υπήρξε βραχύβια αφού εκδόθηκε για έξι μόνον (συνεχόμενους) μήνες, από 01/05/1845 έως και τον Οκτώβριο του ίδιου έτους. Εκδότρια σε όλη την περίοδο κυκλοφορίας του περιοδικού ήταν η ποιήτρια, δασκάλα και διευθύντρια παρθεναγωγείων Ευφροσύνη Σαμαρτζίδου. Διευθυντής ήταν ο Ιωάννης Λαζαρίδης. Το περιοδικό τυπώνονταν από το τυπογραφείο των «Α. Κορομηλά και Π. Πασπαλλή». Η Κυψέλη εκδιδόταν σε σχήμα 8ο και ήταν μηνιαίας κυκλοφορίας. Το περιοδικό χαρακτηρίζεται ως γυναικείο στον υπότιτλο και αφιερώνεται στη σουλτάνα και βασιλομήτορα, την «Άνασα του γυναικείου φύλου της Ανατολής». Στόχος του υπήρξε η ανάδειξη της αναγκαιότητας της γυναικείας εκπαίδευσης και η συμβολή του στην πρόοδο των λαών της Ανατολής. Το εξώφυλλο που έχουμε στη διάθεση μας είναι το μοναδικό που έχει μέχρι τώρα βρεθεί. Αξιοπρόσεκτη είναι η εικόνα που βρίσκεται στη μέση σχεδόν του εξωφύλλου. Στο κάτω του μέρος διακρίνεται μία Μούσα. Είναι γνωστό ότι οι Μούσες της αρχαιότητας, σύμφωνα με την Ελληνική Μυθολογία, ήταν προστάτιδιες της πνευματικής δημιουργίας και ειδικότερα προστάτιδιες της ποίησης, της μουσικής, του τραγουδιού. Το οπισθόφυλλο είναι επίσης το μοναδικό που διασώζεται και αποτελεί και εκείνο πηγή πληροφοριών για την Κυψέλη. Συγκεκριμένα, φαίνεται πως γενικός διευθυντής και υπεύθυνος για τις συνδρομές στην Κωνσταντινούπολη ήταν ο εκδότης-τυπογράφος Ιωάννης Λαζαρίδης. Για την Σμύρνη υπεύθυνος για τις συνδρομές ήταν ο Ι. Μάγνης, επίσης τυπογράφος, για τη Σύρο ο Γ. Μελισταγής, για την Αθήνα ο Δ. Πανταζής, για το Βουκουρέστι ο Ι. Σκαρλάτος και για το Γαλάτσι ο Δ. Κωνσταντινίδης. Άλλη πληροφορία που παίρνουμε από το οπισθόφυλλο είναι ότι η ετήσια συνδρομή είχε οριστεί σε τρία δίστηλα (ισπανικό νόμισμα). Το δίστηλο αποτελούσε διεθνές μέσο συναλλαγών. Αυτό φαίνεται, εξάλλου, και από την απόφαση των νομισματικών αρχών του ελληνικού βασιλείου να μεταρρυθμίσουν στα 1833 τον αργυρό φοίνικα καθιστώντας το νέο νόμισμα, τη δραχμή, ακριβές υποπολλαπλάσιο του δίστηλου. Η αρίθμηση των σελίδων είναι συνεχής (α’-ζ’ για τις πρώτες εφτά σελίδες και 8-128 για τις υπόλοιπες). Το πρώτο τεύχος περιλαμβάνει τρία δεκαεξασέλιδα και τα υπόλοιπα πέντε τεύχη περιλαμβάνουν δύο δεκαεξασέλιδα. Η Κυψέλη υιοθετεί τις πλέον ριζοσπαστικές ιδέες του Διαφωτισμού. Η αρχή της φυσικής ισότητας των ανθρώπων –φιλοσοφική αρχή για την απόδοση των πρωταρχικών ανθρώπινων δικαιωμάτων σε όλους– αποτελεί τη θεωρητική βάση της όλης επιχειρηματολογίας της εκδότριας, καταδεικνύοντας μια ισχυρή προσήλωση στις φυσιοκρατικές ιδέες του Διαφωτισμού και αποδοχή βασικών παραδοχών της πολιτικής του φιλοσοφίας (της ριζοσπαστικής δημοκρατίας). Παράλληλα αποδίδει την κοινωνική ανισότητα μεταξύ των δύο φύλων στον ανδροκρατικό χαρακτήρα των κοινωνιών, αποβαίνοντας έτσι το πρώτο ελληνόγλωσσο φεμινιστικό περιοδικό (με το περιεχόμενο που αποδίδει στον όρο η Karen Offen). Οι αναφορές της στην παιδεία/εκπαίδευση εντάσσονται σε αυτό το θεωρητικό πλαίσιο/επιχειρηματολογία. Η ύλη του περιοδικού έχει σχεδόν στο σύνολό της άμεση ή έμμεση σχέση με την παιδεία, η οποία παρουσιάζεται ως κοινωνική αναγκαιότητα και ανθρωπιστική επιταγή. Η ύλη του έχει άμεσα μορφωτικό χαρακτήρα (μελέτες, δοκίμια ιστορικού ή φιλοσοφικού-παιδαγωγικού περιεχομένου) ή έμμεσα (λογοτεχνία, εκτός από μερικά ποιήματα). Οι συνεργασίες του περιοδικού είναι περιορισμένες και τα περισσότερα άρθρα είναι ανυπόγραφα. Μεγάλο μέρος της ύλης φαίνεται να συντάσσεται από την ίδια την Ευφροσύνη Σαμαρτζίδου, ένα κείμενο αποδίδεται (από την έρευνα) στην αρκετά γνωστή, από συνεργασίες της και σε άλλα έντυπα της εποχής, δασκάλα, Πολυτίμη Κουσκούρη, ενώ εντοπίζονται αρκετές αναδημοσιεύσεις. Ενδεικτικά αναφέρεται η αναδημοσίευση που υπογράφεται με τα αρχικά ΚΟΡ, η οποία έπειτα από έρευνα προέκυψε πως πρόκειται για κείμενο του Κοραή. Σχετικά με την εικονογράφηση, αυτή περιορίζεται κυρίως σε διακοσμητικά μοτίβα.

Η ημερομηνία λήξης της έκδοσης δεν μπορεί να επιβεβαιωθεί με σιγουριά, εφόσον υπάρχει μονάχα το εξώφυλλο του πρώτου τεύχους.

Ενδεικτική βιβλιογραφία:

Δαλακούρα, Κατερίνα. «Γυναικεία εκδοτική δραστηριότητα στον οθωμανικό χώρο: Το φαινόμενο, οι προεκτάσεις και η πορεία του». Ημερίδα με θέμα Κυψέλη: Ψηφιακή ερευνητική βάση δεδομένων. Ο γυναικείος Τύπος στον Οθωμανικό χώρο (1845-1922). 28 Νοεμβρίου 2015, Ρέθυμνο. http://cms.fks.uoc.gr/kypseli/

Δαλακούρα, Κατερίνα. «Λόγοι για την εκπαίδευση στα ελληνικά γυναικεία περιοδικά του οθωμανικού χώρου (19ος αι.-1906): Η γυναικεία λαϊκή εκπαίδευση». Μνήμων, τχ. 31 (2010): 115-150.

Dalakoura, Katerina. “Women and Publicity: The Emergence and Course of Women’s Press in Ottoman Context”. International Exhibition & Conference Women’s Press - Women of the Press. Women’s Periodicals and Women Editors in the Ottoman Space. University of Crete & Hellenic Open University. 9-11 November 2018, Rethymno.

Dalakoura, Katerina. “Ottoman Women’s Press in Historical Research: State of the Art and Historiographical Issues”. International Exhibition & Conference Women’s Press - Women of the Press. Women’s Periodicals and Women Editors in the Ottoman Space. University of Crete & Hellenic Open University. 9-11 November 2018, Rethymno.

Φουρναράκη, Ελένη. «Ένα πρώιμο εκδοτικό εγχείρημα: Η Κυψέλη της Ευφροσύνης Σαμαρτζίδου, Κωνσταντινούπολη 1845». Στο Λόγος γυναικών: Πρακτικά Διεθνούς Συνεδρίου, επιμέλεια Βασιλική Κοντογιάννη, 37-54. Αθήνα: 2008.

Σημείωση: Η περιγραφή του εντύπου έχει στηριχθεί (πρωτίστως) στη μελέτη του ίδιου του εντύπου και στην υπάρχουσα δευτερογενή βιβλιογραφία.

• Περιεχόμενα
• Maarifet (187.923 KB)

Beyazit State library (Hakki Tarik Us collection), Istanbul, Turkey

To λογοτεχνικό περιοδικό Μaarifet (Γνώση) εκδίδεται το 1898 στην Κωνσταντινούπολη από τη Théodossia. Aναζητώντας τον ακριβή ορισμό του λήμματος ‘Maarifet’ σε τουρκογαλλικό λεξικό συναντήσαμε, με την ακόλουθη σειρά, τις εξής σημασίες: Γνώση, σοφία- Επιστήμη-Τέχνη- Μέσο, ανάμιξη, Περιέργεια, μυστικότητα.Το περιοδικό, όπως δηλώνεται και στον υπότιτλό του, χωρίζεται σε δύο τμήματα, ένα γαλλόφωνο και ένα τουρκόφωνο. Ωστόσο, φαίνεται ότι τα περιεχόμενα των δύο δεν ταυτίζονται απόλυτα. Το γαλλόφωνο τμήμα αριθμεί περίπου 5-6 σελίδες ανά τεύχος. Αρίθμηση δεν υπάρχει στην πρώτη σελίδα, ενώ η αρίθμηση γίνεται συνεχής από το τεύχος 10 και μετά. Το τεύχος 3-1, που είναι και πρώτο σε αριθμό τεύχους γνωστό, μέχρι στιγμής, δημοσιεύεται ημέρα Πέμπτη 17 Μαρτίου 1898. Το τελευταίο διαθέσιμο τεύχος είναι το τεύχος 16 της Πέμπτης 6 Σεπτεμβρίου 1898. Από τα τεύχη αυτά νωρίτερα όπως και μετά παραμένει άγνωστη η πορεία και η εξέλιξη του περιοδικού. Όπως φαίνεται στην ανακοίνωση ‘A nos lecteurs’ (Στους Αναγνώστες μας) του τεύχους 3-1, το περιοδικό αυτοπροσδιορίζεται ως λογοτεχνικό. Μέχρι και το τελευταίο τεύχος, το τεύχος 16, το περιοδικό συνεχίζει να φέρει τον υπότιτλο ‘του εβδομαδιαίου περιοδικού’, παρόλο που, μετά το τεύχος 6, η συχνότητα έκδοσής του αρχίζει να παρουσιάζει σημαντική αστάθεια. Για παράδειγμα τα τεύχη 7 και 8 εκδίδονται Δευτέρα 2 Μαίου και Δευτέρα 12 Μαίου αντίστοιχα (δέκα ημέρες διαφορά μεταξύ των δύο), αντί για την ημέρα Πέμπτη, λόγω της γιορτής του Courban Bairam, όπως εξηγείται από τη Δ/νση του περιοδικού στην πρώτη σελίδα του τεύχους 7. Επίσης, υπάρχει μία διαφορά περίπου 15 ημερών από την δημοσίευση του τεύχους 9 και του τεύχους 10. Ακόμη, από το τεύχος 12 μέχρι και το τεύχος 13 μεσολαβεί διάστημα ενός μηνός, καθώς το 12 δημοσιεύεται στις 12 Ιουνίου και το 13 δημοσιεύεται 16 Ιουλίου. Το ίδιο ασταθής είναι και η συχνότητα δημοσίευσης των υπόλοιπων τευχών μέχρι και το τελευταίο.Το όνομα της ιδιοκτήτριας, διευθύντριας και αρχισυντάκτριας του περιοδικού, ‘Théodossia,’ εμφανίζεται στην αριστερή πλευρά κάτω από τον τίτλο και τον υπότιτλο. Στη δεξιά πλευρά, κάτω από τον τίτλο και τον υπότιτλο, αναγράφεται το όνομα του υπευθύνου αρχισυντάκτη του τουρκόφωνου μέρους, Ali Mouzaffer Bey. Στο κέντρο και κάτω από αυτά τα δύο ονόματα αναγράφεται το όνομα του Υπεύθυνου Επιμελητή και Διαχειριστή Έκδοσης, Αριστόβουλου Δ. Χρηστίδη. Στην πρώτη σελίδα και κάτω από το όνομα του Αριστόβουλου Χρηστίδη αναγράφεται και η διεύθυνση του περιοδικού, η οποία δεν παραμένει σταθερή μέχρι το τελευταίο τεύχος. Το κόστος συνδρομής στο περιοδικό αναγράφεται στο αριστερό μέρος κάτω από το όνομα του Αριστόβουλου Χρηστίδη. Συγκεκριμένα η ετήσια συνδρομή ανέρχεται σε 50 Piastres, ενώ το κόστος για τις Provinces (Eπαρχίες) ανέρχεται σε 55 Piastres. To κόστος συνδρομής για το εξωτερικό ανέρχεται σε 4 Μédjidiés. Από το τεύχος 10 και έπειτα, μειώνεται η τιμή του περιοδικού για την επικράτεια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, αλλά όχι για το εξωτερικό. Έτσι η ετήσια συνδρομή από 50 Piastres γίνεται 30 και για την επαρχία από 55 piastres γίνεται 33. Για το εξωτερικό η τιμή παραμένει μέχρι και το τελευταίο τεύχος η ίδια, δηλ. 4 Μédjidiés.

Η ακριβής ημερομηνία πρώτης έκδοσης του περιοδικού δεν είναι γνωστή, όπως και η ημερομηνία λήξης της έκδοσής του. Οι ημερομηνίες επομένως (παραπάνω) στα πεδία "έναρξη έκδοσης" και "λήξη έκδοσης" αφορούν στις ημερομηνίες έκδοσης του πρώτου και τελευταίου διαθέσιμου τεύχους. Η έναρξη έκδοσης του περιοδικού γίνεται μάλλον εντός του έτους 1898. Η υπόθεση αυτή στηρίζεται στην ημερομηνία και αρίθμηση του πρώτου διαθέσιμου τεύχους (17 Μαρτίου 1898, αρ.τχ. 3-1), στην συχνότητα έκδοσης (εβδομαδιαίο περιοδικό) και στην επιστολή της διεύθυνσης προς τους/τις αναγνώστες/στριες στο εν λόγω τεύχος, στην οποία γίνεται αναφορά σε θετική ανταπόκριση του αναγνωστικού κοινού προς το έντυπο, πράγμα που οδηγεί τη Διεύθυνση να εμπλουτίσει τα περιεχόμενά του, στοιχείο που παραπέμπει σε κυκλοφορία ενός αριθμού τευχών (βλ. αρ. τχ. 3-1) πριν το πρώτο εντοπισμένο τεύχος.

Ενδεικτική βιβλιογραφία:

Δαλακούρα, Κατερίνα. «Γυναικεία εκδοτική δραστηριότητα στον οθωμανικό χώρο: Το φαινόμενο, οι προεκτάσεις και η πορεία του». Ημερίδα με θέμα Κυψέλη: Ψηφιακή ερευνητική βάση δεδομένων. Ο γυναικείος Τύπος στον Οθωμανικό χώρο (1845-1922). 28 Νοεμβρίου 2015, Ρέθυμνο. http://cms.fks.uoc.gr/kypseli/

Dalakoura, Katerina. “Women and Publicity: The Emergence and Course of Women’s Press in Ottoman Context”. International Exhibition & Conference Women’s Press - Women of the Press. Women’s Periodicals and Women Editors in the Ottoman Space. University of Crete & Hellenic Open University. 9-11 November 2018, Rethymno.

Dalakoura, Katerina. “Ottoman Women’s Press in Historical Research: State of the Art and Historiographical Issues”. International Exhibition & Conference Women’s Press - Women of the Press. Women’s Periodicals and Women Editors in the Ottoman Space. University of Crete & Hellenic Open University. 9-11 November 2018, Rethymno.

Ekrem, Aksoy. "La littérature d'expression française en Turquie". Revue d'histoire littéraire de la France, 3/2008 (Vol. 108), p. 633-644.

Πασπαράκη, Βασιλική. «Η πρόσληψη δυτικών ιδεωδών και προτύπων στον οθωμανικό χώρο με επίκεντρο το γυναικείο τύπο και τη γυναικεία υποκειμενικότητα: (1870-αρχές 20ου αιώνα)». Μεταπτυχιακή Διπλωματική Εργασία, Πανεπιστήμιο Κρήτης, 2018.

Strauss, Johann. “Kütüp ve Resail-i Mevkute’ Printing and publishing in a multi-ethnic society” στο Late Ottoman Society. The Intellectual Legacy, Edited by Elisabeth Özdalga, 227-256. London: Routledge, 2005.

Σημείωση: Η περιγραφή του εντύπου έχει στηριχθεί (πρωτίστως) στη μελέτη του ίδιου του εντύπου και στην υπάρχουσα δευτερογενή βιβλιογραφία.

• Βοσπορίς - ΕΤΟΣ Α΄ (07 Απριλίου 1899 – 20[09] Απριλίου 1900) - Τεύχη 1-32 (62.373 KB)
• Βοσπορίς - ΕΤΟΣ Β΄ [ΤΟΜΟΣ Β΄] (30 Απριλίου 1900 – 10 Απριλίου 1901) - Τεύχη 33-58 (137.046 KB)
• Βοσπορίς - ΕΤΟΣ Γ΄ (20 Απριλίου 1901 – 10 Απριλίου 1902) - Τεύχη 1-36 (168.240 KB)
• Βοσπορίς - ΕΤΟΣ Δ΄ (20 Απριλίου 1902 - 10 Απριλίου 1903)
  • ΕΤΟΣ Δ΄, ΤΕΥΧΟΣ 1 (20 Απριλίου 1902), σ. 1-12.
  • ΕΤΟΣ Δ΄, ΤΕΥΧΟΣ 2 (1 Μαΐου 1902), σ. 13-24.
  • ΕΤΟΣ Δ΄, ΤΕΥΧΟΣ 3 (10 Μαΐου 1902), σ. 25-36.
  • ΕΤΟΣ Δ΄, ΤΕΥΧΟΣ 4 (20 Μαΐου 1902), σ. 37-48.
  • ΕΤΟΣ Δ΄, ΤΕΥΧΟΣ 5 (30 Μαΐου 1902), σ. 49-60.
  • ΕΤΟΣ Δ΄, ΤΕΥΧΟΣ 6 (10 Ιουνίου 1902), σ. 61-72.
  • ΕΤΟΣ Δ΄, ΤΕΥΧΟΣ 7-8 (10 Ιουλίου 1902), σ. 73-92.
  • ΕΤΟΣ Δ΄, ΤΕΥΧΟΣ 9-10 (20 Ιουλίου 1902), σ. 93-112.
  • ΕΤΟΣ Δ΄, ΤΕΥΧΟΣ 12 (10 Αυγούστου 1902), σ. 125-136.
  • ΕΤΟΣ Δ΄, ΤΕΥΧΟΣ 13 (20 Αυγούστου 1902), σ. 137-148.
  • ΕΤΟΣ Δ΄, ΤΕΥΧΟΣ 14 (31 Αυγούστου 1902), σ. 149-160.
  • ΕΤΟΣ Δ΄, ΤΕΥΧΟΣ 15 (10 Σεπτεμβρίου 1902), σ. 161-172.
  • ΕΤΟΣ Δ΄, ΤΕΥΧΟΣ 16 (20 Σεπτεμβρίου 1902), σ. 173-184.
  • ΕΤΟΣ Δ΄, ΤΕΥΧΟΣ 17 (30 Σεπτεμβρίου 1902), σ. 185-196.
  • ΕΤΟΣ Δ΄, ΤΕΥΧΟΣ 18 (10 Οκτωβρίου 1902), σ. 197-208.
  • ΕΤΟΣ Δ΄, ΤΕΥΧΟΣ 19 (20 Οκτωβρίου 1902), σ. 209-220.
  • ΕΤΟΣ Δ΄, ΤΕΥΧΟΣ 20 (1 Νοεμβρίου 1902), σ. 221-232.
  • ΕΤΟΣ Δ΄, ΤΕΥΧΟΣ 21 (10 Νοεμβρίου 1902), σ. 233-244.
  • ΕΤΟΣ Δ΄, ΤΕΥΧΟΣ 22 (20 Νοεμβρίου 1902), σ. 245-256.
  • ΕΤΟΣ Δ΄, ΤΕΥΧΟΣ 23 (20 Δεκεμβρίου 1902), σ. 257-268.
  • ΕΤΟΣ Δ΄, ΤΕΥΧΟΣ 24 (31 Δεκεμβρίου 1902), σ. 269-280.
  • ΕΤΟΣ Δ΄, ΤΕΥΧΟΣ 25 (10 Ιανουαρίου 1903), σ. 281-292.*
  • ΕΤΟΣ Δ΄, ΤΕΥΧΟΣ 26 (20 Ιανουαρίου 1903), σ. 293-304.
  • ΕΤΟΣ Δ΄, ΤΕΥΧΟΣ 27 (30 Ιανουαρίου 1903), σ. 305-316.
  • ΕΤΟΣ Δ΄, ΤΕΥΧΟΣ 28 (10 Φεβρουαρίου 1903), σ. 317-328.
  • ΕΤΟΣ Δ΄, ΤΕΥΧΟΣ 29 (20 Φεβρουαρίου 1903), σ. 329-340.
  • ΕΤΟΣ Δ΄, ΤΕΥΧΟΣ 30 (1 Μαρτίου1903), σ. 341-352.
  • ΕΤΟΣ Δ΄, ΤΕΥΧΟΣ 31 (10 Μαρτίου 1903), σ. 353-364.
  • ΕΤΟΣ Δ΄, ΤΕΥΧΟΣ 32-33 (20 Μαρτίου 1903), σ. 365-384.
  • ΕΤΟΣ Δ΄, ΤΕΥΧΟΣ 34 (31 Μαρτίου 1903), σ. 385-396.
  • ΕΤΟΣ Δ΄, ΤΕΥΧΟΣ 35-36 (10 Απριλίου 1903), σ. 397-416.
• Βοσπορίς - ΕΤΟΣ Ε΄ (20 Απριλίου 1903 - 10 Απριλίου 1904)
  
  • ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΤΟΥ ΠΕΜΠΤΟΥ ΕΤΟΥΣ, σ. α΄- δ΄.
  • ΕΤΟΣ Ε΄, ΤΕΥΧΟΣ 1 (20 Απριλίου 1903), σ. 1-12.
  • ΕΤΟΣ Ε΄, ΤΕΥΧΟΣ 2 (30 Απριλίου 1903), σ. 13-24.
  • ΕΤΟΣ Ε΄, ΤΕΥΧΟΣ 3 (10 Μαΐου 1903), σ. 25-36.
  • ΕΤΟΣ Ε΄, ΤΕΥΧΟΣ 4 (20 Μαΐου 1903), σ. 37-48.
  • ΕΤΟΣ Ε΄, ΤΕΥΧΟΣ 5 (30 Μαΐου 1903), σ. 49-60.
  • ΕΤΟΣ Ε΄, ΤΕΥΧΟΣ 6 (10 Ιουνίου 1903), σ. 61-72.
  • ΕΤΟΣ Ε΄, ΤΕΥΧΟΣ 7 (20 Ιουνίου 1903), σ. 73-84.
  • ΕΤΟΣ Ε΄, ΤΕΥΧΟΣ 8 (30 Ιουνίου 1903), σ. 85-96.
  • ΕΤΟΣ Ε΄, ΤΕΥΧΟΣ 9 (10 Ιουλίου 1903), σ. 97-108.
  • ΕΤΟΣ Ε΄, ΤΕΥΧΟΣ 10 (20 Ιουλίου 1903), σ. 109-120.
  • ΕΤΟΣ Ε΄, ΤΕΥΧΟΣ 11 (30 Ιουλίου 1903), σ. 121-132.
  • ΕΤΟΣ Ε΄, ΤΕΥΧΟΣ 12-13 (10-20 Αυγούστου 1903), σ. 133-152.
  • ΕΤΟΣ Ε΄, ΤΕΥΧΟΣ 14 (30 Αυγούστου 1903), σ. 153-164.
  • ΕΤΟΣ Ε΄, ΤΕΥΧΟΣ 15 (10 Σεπτεμβρίου 1903), σ. 165-176.
  • ΕΤΟΣ Ε΄, ΤΕΥΧΟΣ 16 (20 Σεπτεμβρίου 1903), σ. 177-188.
  • ΕΤΟΣ Ε΄, ΤΕΥΧΟΣ 17 (30 Σεπτεμβρίου 1903), σ. 189-200.
  • ΕΤΟΣ Ε΄, ΤΕΥΧΟΣ 18 (10 Οκτωβρίου 1903), σ. 201-212.
  • ΕΤΟΣ Ε΄, ΤΕΥΧΟΣ 19-20 (30 Οκτωβρίου 1903), σ. 213-232.
  • ΕΤΟΣ Ε΄, ΤΕΥΧΟΣ 21-22 (10-20 Νοεμβρίου 1903), σ. 233-252.
  • ΕΤΟΣ Ε΄, ΤΕΥΧΟΣ 23 (30 Νοεμβρίου 1903), σ. 253-264.
  • ΕΤΟΣ Ε΄, ΤΕΥΧΟΣ 24 (20 Δεκεμβρίου 1903), σ. 265-276.
  • ΕΤΟΣ Ε΄, ΤΕΥΧΟΣ 25 (31 Δεκεμβρίου 1903), σ. 277-288.
  • ΕΤΟΣ Ε΄, ΤΕΥΧΟΣ 26 (10 Ιανουαρίου 1904), σ. 289-300.
  • ΕΤΟΣ Ε΄, ΤΕΥΧΟΣ 27 (20 Ιανουαρίου 1904), σ. 301-312.
  • ΕΤΟΣ Ε΄, ΤΕΥΧΟΣ 28 (30 Ιανουαρίου 1904), σ. 313-324.
  • ΕΤΟΣ Ε΄, ΤΕΥΧΟΣ 29 (10 Φεβρουαρίου 1904), σ. 325-336.
  • ΕΤΟΣ Ε΄, ΤΕΥΧΟΣ 30 (20 Φεβρουαρίου 1904), σ. 337-348.
  • ΕΤΟΣ Ε΄, ΤΕΥΧΟΣ 31-32 (1-10 Μαρτίου 1904), σ. 349-368.
  • ΕΤΟΣ Ε΄, ΤΕΥΧΟΣ 33 (25 Μαρτίου 1904), σ. 369-380.
  • ΕΤΟΣ Ε΄, ΤΕΥΧΟΣ 34-35 (30 Μαρτίου 1904), σ. 381-400.
  • ΕΤΟΣ Ε΄, ΤΕΥΧΟΣ 36 (10 Απριλίου 1904), σ. 401-412.
• Βοσπορίς - ΕΤΟΣ ΣΤ΄ (20 Απριλίου 1904 - 10 Ιουνίου 1905)
  • ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΤΟΥ ΕΚΤΟΥ ΕΤΟΥΣ, σ. α΄- δ΄.
  • ΕΤΟΣ ΣΤ΄, ΤΕΥΧΟΣ 1 (20[10] Απριλίου 1904), σ. 1-12.
  • ΕΤΟΣ ΣΤ΄, ΤΕΥΧΟΣ 2 (30 Απριλίου 1904), σ. 13-24.
  • ΕΤΟΣ ΣΤ΄, ΤΕΥΧΟΣ 3 (10 Μαΐου 1904), σ. 25-36.
  • ΕΤΟΣ ΣΤ΄, ΤΕΥΧΟΣ 4 (20 Μαΐου 1904), σ. 37-48.
  • ΕΤΟΣ ΣΤ΄, ΤΕΥΧΟΣ 5 (30 Μαΐου 1904), σ. 49-60.
  • ΕΤΟΣ ΣΤ΄, ΤΕΥΧΟΣ 6 (10 Ιουνίου 1904), σ. 61-72.
  • ΕΤΟΣ ΣΤ΄, ΤΕΥΧΟΣ 7 (20 Ιουνίου 1904), σ. 73-84.
  • ΕΤΟΣ ΣΤ΄, ΤΕΥΧΟΣ 8 (30 Ιουνίου 1904), σ. 85-96.
  • ΕΤΟΣ ΣΤ΄, ΤΕΥΧΟΣ 9 (10 Ιουλίου 1904), σ. 97-108.
  • ΕΤΟΣ ΣΤ΄, ΤΕΥΧΟΣ 10 (20 Ιουλίου 1904), σ. 109-120.
  • ΕΤΟΣ ΣΤ΄, ΤΕΥΧΟΣ 11 (30 Ιουλίου 1904), σ. 121-132.
  • ΕΤΟΣ ΣΤ΄, ΤΕΥΧΟΣ 12 (10 Αυγούστου 1904), σ. 133-144.
  • ΕΤΟΣ ΣΤ΄, ΤΕΥΧΟΣ 13 (20 Αυγούστου 1904), σ. 145-156
  • ΕΤΟΣ ΣΤ΄, ΤΕΥΧΟΣ 14 (30 Αυγούστου 1904), σ. 157-168.
  • ΕΤΟΣ ΣΤ΄, ΤΕΥΧΟΣ 15 (10 Σεπτεμβρίου 1904), σ. 169-180.
  • ΕΤΟΣ ΣΤ΄, ΤΕΥΧΟΣ 16 (20 Σεπτεμβρίου 1904), σ. 181-192 .
  • ΕΤΟΣ ΣΤ΄, ΤΕΥΧΟΣ 17 (30 Σεπτεμβρίου 1904), σ. 193-204.
  • ΕΤΟΣ ΣΤ΄, ΤΕΥΧΟΣ 18-19 (10-20 Οκτωβρίου 1904), σ. 205-224.
  • ΕΤΟΣ ΣΤ΄, ΤΕΥΧΟΣ 20 (30 Δεκεμβρίου 1904), σ. 225-236.
  • ΕΤΟΣ ΣΤ΄, ΤΕΥΧΟΣ 21 (10 Ιανουαρίου 1905), σ. 237-248.
  • ΕΤΟΣ ΣΤ΄, ΤΕΥΧΟΣ 22 (20 Ιανουαρίου 1905), σ. 249-260.
  • ΕΤΟΣ ΣΤ΄, ΤΕΥΧΟΣ 23 (30 Ιανουαρίου 1905), σ. 261-272.
  • ΕΤΟΣ ΣΤ΄, ΤΕΥΧΟΣ 24-25 (10-20 Φεβρουαρίου 1905), σ. 273-292.
  • ΕΤΟΣ ΣΤ΄, ΤΕΥΧΟΣ 26-27 (30-10 Μαρτίου 1905), σ. 293-312.
  • ΕΤΟΣ ΣΤ΄, ΤΕΥΧΟΣ 28-29 (20-30 Μαρτίου 1905), σ. 313-332.
  • ΕΤΟΣ ΣΤ΄, ΤΕΥΧΟΣ 30-31 (10-20 Απριλίου 1905), σ. 333-352.
  • ΕΤΟΣ ΣΤ΄, ΤΕΥΧΟΣ 32-33 (30-10 Μαΐου 1905), σ. 353-372.
  • ΕΤΟΣ ΣΤ΄, ΤΕΥΧΟΣ 34-35 (20-30 Μαΐου 1905), σ. 373-392.
  • ΕΤΟΣ ΣΤ΄, ΤΕΥΧΟΣ 36 (10 Ιουνίου 1905), σ. 393-404.
• Βοσπορίς - ΕΤΟΣ Ζ΄ (10 Ιουνίου 1905 - 20 Μαρτίου 1906) - Τεύχη 1-21 (122.949 KB)

Γεννάδειος Βιβλιοθήκη (07/04/1899 - 10/04/1902, Πλήρης σειρά)

Βιβλιοθήκη της Βουλής (10/01/1904 - 10/02/1906, με κενά)

Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο (Ε.Λ.Ι.Α.) (1901 - 1906, με κενά)

Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών (20/04/1904 - 10/06/1905 και 01/05/1907 - 15/10/1907)

Εθνική Βιβλιοθήκη (Διάσπαρτα τεύχη)

Βιβλιοθήκη Οικουμενικού Πατριαρχείου (Κωνσταντινούπολη) (Διάσπαρτα τεύχη)

Ιδιωτική συλλογή Στρατή Ταρίνα (Διάσπαρτα τεύχη)

Οικογενειακά Αρχεία Τ. Ταβανιώτη και Κ. Παντελάκη - Ταβανιώτου (20/04/1902 - 10/04/1903, Πλήρης σειρά)

Εταιρία Μακεδονικών Σπουδών (1903 - 1906, Διάσπαρτα τεύχη)

Το γυναικείο περιοδικό «Η Βοσπορίς» εκδίδεται στην Κωνσταντινούπολη από τις 7 Απριλίου 1899 έως και τις 20 Μαρτίου 1906. Αρχικά κυκλοφορεί ως γυναικείο έντυπο, ενώ αργότερα εξελίσσεται σε οικογενειακό. Το περιοδικό εκδίδεται και διευθύνεται από τη λόγια Κορνηλία Λ. Πρεβεζιώτου. Οικονομικές και άλλες δυσχέρειες επιβάλλουν τη συμβολή διάφορων προσώπων στη διαχείριση ή τη διεύθυνση του περιοδικού. Κατά το χρονικό διάστημα από 10/03/1900 έως 30/07/1900 ο Λεωνίδας Κηλτζανίδης συνεργάζεται μαζί της ως εκδότης-διαχειριστής και το διάστημα από 05/09/1900 έως 20/03/1901 ο Ιωάννης Χατζόπουλος αναλαμβάνει χρέη διευθυντή. Από το τρίτο έτος και εξής η Κορνηλία Λ. Πρεβεζιώτου διευθύνει μόνη της το περιοδικό, ενώ από 10/01/1904 και εξής το συνδιευθύνει με τον μετέπειτα σύζυγό της, Εμμ. Ταβανιώτη. Σύμφωνα με την εκδότρια στόχος του εκδοτικού εγχειρήματός της είναι η ηθική ωφέλεια και η πρόοδος του γυναικείου φύλου.

Η ύλη του περιοδικού, σύμφωνα με το προγραμματικό άρθρο του, κατανέμεται σε οκτώ (8) βασικές κατηγορίες: λογοτεχνία με ποιήματα, διηγήματα και μυθιστορήματα, πρωτότυπα και μεταφρασμένα, επιφυλλίδες, χρονογραφήματα και ανοικτές επιστολές. Στο περιοδικό εντοπίζονται εκπαιδευτικά, παιδαγωγικά και θρησκευτικά θέματα, μελέτες και δοκίμια για επιστημονικά, γενικής επιμόρφωσης, ιστορικά, φιλολογικά, αρχαιολογικά και ιατρικά θέματα, το γυναικείο ζήτημα με τον αντιχειραφετικό και κάποιες φορές χειραφετικό λόγο, θέματα οικιακής οικονομίας (συνταγές μαγειρικής, ζαχαροπλαστικής, ενδυμασίας και συμβουλές οικοκυρικής), θέματα ενημερωτικού χαρακτήρα (πνευματική, φιλολογική και καλλιτεχνική κίνηση), θέματα κοινωνικού και ψυχαγωγικού χαρακτήρα (μικρά αποφθέγματα, ανέκδοτα, αστείες ιστορίες και γελοιογραφίες) καθώς και στήλη αλληλογραφίας.

Τα γραφεία του περιοδικού βρίσκονταν αρχικά στην οδό Μαχμουδιέ 7-9 στην εμπορικήπεριοχή του Γαλατά «εν τωβιβλιοπωλείω Γ. Ι. Σεϊτανίδου», έπειτα στην οδό Κουρσούμ Χαν αρ. 3, στη συνέχεια στην Κουρσούμ Χαν αρ. 23, ενώ αργότερα στο Κουλέ-Καπού, Μπουγιούκ-Χενδέκ, Σεφκέτ-Βέη-Χαν. Το τυπογραφείο του Ν. Γ. Κεφαλίδου εκδίδει τα πρώτα τεύχη του περιοδικού, ενώ τα υπόλοιπα τεύχη εκδίδονται στα τυπογραφεία των Κ. Ζιβίδου, Κ. Ζιβίδου και Ν. Θεοδότη, Γ. Γεωργόπουλου, Ν. Γ. Κεφαλίδου, Αλέξανδρου Νομισματίδου, Ευάγγ. Βασιλειάδου και Γ. Γεωργόπουλου.

Η εκδότρια στον ετήσιο απολογισμό της επισημαίνει τις προκύπτουσες δυσκολίες, οι οποίες σχετίζονται με καθυστερήσεις λόγω τεχνικών τυπογραφικών λόγων, παρεκτροπές και καταχρήσεις των διεκπεραιωτών και των διανομέων, με το φύλο της, καθώς και με την εθνική απαξίωση που επέφερε η έλευση των δυτικών προτύπων. Σε όλη τη διάρκεια της έκδοσης της, «Η Βοσπορίς» αριθμεί διακόσια είκοσι τρία (223) τεύχη με οκτώ (8) σελίδες για κάθε τεύχος για το πρώτο έτος και δώδεκα (12) για όλα τα επόμενα. Εντοπίζονται είκοσι (20) τεύχη διπλά με είκοσι (20) σελίδες το καθένα και μερικά ενδιάμεσα με δεκαέξι (16) σελίδες. Από τις 7 Απριλίου 1899 και μέχρι τις 20 Ιουνίου 1899 τα πρώτα δώδεκα (12) τεύχη εκδίδονται σε εβδομαδιαία βάση, ενώ στη συνέχεια μέχρι το τέλος της έκδοσής του εκδίδεται ανά δεκαήμερο. Το σχήμα και οι διαστάσεις του περιοδικού είναι 4ο οκτασέλιδο (380x253 mm) για την περίοδο από 7 Απριλίου 1899 - 20 Ιανουαρίου 1900 και 4ο δωδεκασέλιδο (285x205 mm) από 10 Μαρτίου 1900 - 20 Μαρτίου 1906. Το διάστιχο είναι μονό σε δίστηλο με κάθετες γραμμές που χωρίζουν τις στήλες μεταξύ τους. Στην πλειονότητα των άρθρων η γλώσσα σύνταξης είναι αρχαϊζουσα υπερκαθαρεύουσα.

Το περιοδικό «Η Βοσπορίς» χαρακτηρίζεται ως εικονογραφημένο, καθώς στα τεύχη του περιοδικού δημοσιεύονται εικόνες, τοπογραφίες, προσωπογραφίες ομογενών και ευεργετών, λιθογραφίες, ξυλογραφίες, φωτογραφίες και σχέδια εργόχειρων, κεντημάτων, πλεκτών και θηκών. Οι εικόνες έχουν διακοσμητικό ρόλο και μερικές φορές συνοδεύουν κείμενα, ενώ άλλοτε είναι ανεξάρτητες από αυτά. Σε κάθε περίπτωση είναι σημαντικές για την προώθηση της κυκλοφορίας του περιοδικού.

Σε ορισμένα από τα τεύχη εντοπίζεται στην τελευταία σελίδα τους επιστολικός φάκελος με τα αρχικά των αποδεκτών, συνδρομητών ή ανταποκριτών, η πόλη τους και οι απαντήσεις στα ερωτήματα που έχουν τεθεί σε προηγούμενη επικοινωνία, απολογία για τυχούσες καθυστερήσεις στις δημοσιεύσεις των άρθρων, ευχαριστίες, πληροφόρηση για την εγγραφή νέων συνδρομητριών και αποστολή αποδείξεων για τις συνδρομές, κ.λ.π. Στο πλαίσιο της Οθωμανικής επικράτειας η Βοσπορίς κυκλοφορούσε στις γύρω περιοχές της Κωνσταντινούπολης όπως Πέραν, Γαλατά, Μαρμαρά, Φανάρι, Ξυλόπορτα, Μακροχώριο, Σκούταρι, Δαρδανέλια και Χάλκη. Σε άλλες πόλεις της Μικράς Ασίας όπως Σμύρνη, Άδανα, Σελεύκεια, Νικομήδεια, Ικόνιο, Κερασούντα, Τραπεζούντα, Νικομήδεια και Κυδωνίαις. Στον έξω ελληνισμό της Βαλκανικής χερσονήσου, όπως Ανδριανούπολη, Φιλιππούπολη, Βάρνα, Οδησσό, Βουκουρέστι, Μοναστήριον, Σαράντα Εκκλησίες, Κορυτσά, Αργυρόκαστρο. Στις ευρωπαϊκές περιοχές της Οξφόρδης και του Παρισιού μέχρι το Κάιρο και την Ιερουσαλήμ, καθώς και στις ελληνικές πόλεις όπως Αθήνα, Ιωάννινα, Σέρρες, Καβάλα, Θεσσαλονίκη, Δράμα, Θάσο, Ζάκυνθο, Παραμυθιά Ηπείρου, Σουφλί, Καρπενήσι, Καστελλόριζο, Σάμο, Λήμνο, Χίο και Μόλυβο.

Η εγγραφή συνδρομητών και η είσπραξη των συνδρομών, καθώς και η αποστολή τραπεζιτικών επιταγών και ξένων γραμματοσήμων στα κεντρικά γραφεία της εφημερίδας ή του περιοδικού πραγματοποιούνταν από τους κατά τόπους ανταποκριτές, προσωπικότητες με επαγγελματικό κύρος και γνώση των κατά τόπους καταστάσεων και προσώπων. Η κυκλοφορία του περιοδικού γινόταν με το σύστημα των ετησίων ή εξάμηνων συνδρομών καθώς και με μεμονωμένα φύλλα.Στην πρώτη σελίδα κάθε τεύχους αναφέρονται οι όροι εγγραφής: «Αι συνδρομαί προπληρώνονται επί αποδείξει φερούση την υπογραφήν και σφραγίδα της Διευθύνσεως». Προκειμένου να προσελκύσουν αναγνώστες απέστελλαν σε επιλεγμένους αναγνώστες το πρώτο τεύχος δωρεάν, ενώ όσοι δεν επέστρεφαν το πρώτο φύλλο θεωρούνταν συνδρομητές: «Ο κρατών το α’ φύλλον, λογίζεται συνδρομητής». Το τίμημα ήταν 50 γρόσια για την πρωτεύουσα, 60 γρόσια για την επαρχία και 15 χρυσά φράγκα για τις συνδρομές του εξωτερικού.

Ενδεικτική βιβλιογραφία:

Αναγνωστοπούλου, Χρυσούλα. «Όψεις της γυναικείας επιχειρηματικής δραστηριότητας: Ελληνίδες εκδότριες στον οθωμανικό χώρο (1887-1922)». Διδακτορική Διατριβή, Πανεπιστήμιο Κρήτης, 2018.

Αναγνωστοπούλου, Χρυσούλα. «Το γυναικείο ζήτημα στο περιοδικό Η Βοσπορίς». Μνήμων, 32 (2011-2012): 123-150.

Αναγνωστοπούλου, Χρυσούλα. «Το γυναικείο περιοδικό Η Βοσπορίς (1899-1906). Συμβολή στη μελέτη του γυναικείου οθωμανικού τύπου». Μεταπτυχιακή Διπλωματική Εργασία, Πανεπιστήμιο Κρήτης, 2010.

Δαλακούρα, Κατερίνα. «Γυναικεία εκδοτική δραστηριότητα στον οθωμανικό χώρο: Το φαινόμενο, οι προεκτάσεις και η πορεία του». Ημερίδα με θέμα Κυψέλη: Ψηφιακή ερευνητική βάση δεδομένων. Ο γυναικείος Τύπος στον Οθωμανικό χώρο (1845-1922). 28 Νοεμβρίου 2015, Ρέθυμνο. http://cms.fks.uoc.gr/kypseli/

Δαλακούρα, Κατερίνα. «Λόγοι για την εκπαίδευση στα ελληνικά γυναικεία περιοδικά του οθωμανικού χώρου (19ος αι.-1906): Η γυναικεία λαϊκή εκπαίδευση». Μνήμων, τχ. 31 (2010): 115-150.

Dalakoura, Katerina. “Women and Publicity: The Emergence and Course of Women’s Press in Ottoman Context”. International Exhibition & Conference Women’s Press - Women of the Press. Women’s Periodicals and Women Editors in the Ottoman Space. University of Crete & Hellenic Open University. 9-11 November 2018, Rethymno.

Dalakoura, Katerina. “Ottoman Women’s Press in Historical Research: State of the Art and Historiographical Issues”. International Exhibition & Conference Women’s Press - Women of the Press. Women’s Periodicals and Women Editors in the Ottoman Space. University of Crete & Hellenic Open University. 9-11 November 2018, Rethymno.

Σημείωση: Η περιγραφή του εντύπου έχει στηριχθεί (πρωτίστως) στη μελέτη του ίδιου του εντύπου και στην υπάρχουσα δευτερογενή βιβλιογραφία.

• Ημερολόγιον Αι Αναμνήσεις - 3ο έτος (1901) (307.456 KB)
• Ημερολόγιον Αι Αναμνήσεις - 4ο έτος (1902) (317.892 KB)
• Ημερολόγιον Αι Αναμνήσεις - 6ο έτος (1904) (110.980 KB)
• Ημερολόγιον Αι Αναμνήσεις - 8ο & 9ο έτος (1906-1907) (614.113 KB)
• Ημερολόγιον Αι Αναμνήσεις - 9ο έτος (1907) (380.132 KB)
• Ημερολόγιον Αι Αναμνήσεις - 10ο έτος (1909) (447.935 KB)
• Ημερολόγιον Αναμνήσεις και Ελπίδες - 11ο έτος (1921) (230.260 KB)
• Ημερολόγιον Αναμνήσεις και Ελπίδες - 12ο έτος (1922) (286.482 KB)

Βιβλιοθήκη Αδριανούπολης (έτος 1903, Συλλογή Βάρνα ΦΣΑ3397)

Βικελαία Βιβλιοθήκη Ηρακλείου (έτος 1904, Συλλογή Δ.Βικέλα 3131258 Α)

Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο (Ε.Λ.Ι.Α.) (έτη 1901, 1902, 1903, 1907, 1921, 1922)

Δημοτική Βιβλιοθήκη Σάμου (έτη 1903, 1905)

Δημοτικής Βιβλιοθήκης Βέροιας, Ψηφιακό αποθετήριο Μέδουσα (έτη 1900, 1922)

Κεντρική Βιβλιοθήκη Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (έτη 1903, 1921)

Σισμανόγλειο Μέγαρο, Βιβλιοθήκη Πατρός Μελετίου Σακκουλίδη (έτη 1900,1903,1909,1922), http://medusa.libver.gr/handle/123456789/4037

http://medusa.libver.gr/handle/123456789/4116

To Ημερολόγιο «Αί Αναμνήσεις» (1899-1922) εκδίδεται από την Κορνηλία Πρεβεζιώτου (1901-1922) και τον Εμμανουήλ Ταβανιώτη (1899-1906) (μετέπειτα σύζυγο της εκδότριας) στην Κωνσταντινούπολη και κυκλοφορεί από το έτος 1899 (έτος έκδοσης 1898) έως το 1922 (έτος έκδοσης 1921). Πιο συγκεκριμένα, εκδότης των δύο πρώτων τόμων του Ημερολογίου (Ημερολόγιον του 1899 και Ημερολόγιον του 1900) είναι ο Εμμανουήλ Ταβανιώτης. Η Κορνηλία Πρεβεζιώτου εμφανίζεται ως συνεκδότρια στους επόμενους έξι τόμους (Ημερολόγια των ετών 1901, 1902, 1903, 1904, 1905, και 1906 -1907 (διπλό τεύχος)), ενώ εκδίδει μόνη της το Ημερολόγιο του έτους 1909 (δεν εκδίδεται ημερολόγιο για το έτος 1908). Στη συνέχει η έκδοση του Ημερολογίου παύει και επανεκδίδεται με τον τίτλο "Αναμνήσεις και Ελπίδες", ως περίοδος Β' για τα έτη 1921 (έτος έκδοσης 1920) και 1922 (έτος έκδοσης 1921), με βάση την έως τώρα έρευνα. Εκδόθηκαν δηλαδή συνολικά 12 τόμοι. Στον 12ο και τελευταίο τόμο που εκδίδεται το 1922 ο υπότιτλος αλλάζει (από Ημερολόγιον) σε «Λεύκωμα εθνικόν, φιλολογικόν, κοινωνικόν μετ' εικόνων». Ο αριθμός των σελίδων ποικίλει ανά τεύχος και κυμαίνεται γύρω στις 200 σελίδες. Όσoν αφορά στους εκδοτικούς οίκους, αυτοί ποικίλουν: επτά τόμοι εκδίδονται στην Κωνσταντινούπολη σε διαφορετικά τυπογραφεία, ενώ οι λοιποί εκδίδονται στην Αθήνα. Πιο συγκεκριμένα, στην Αθήνα εκδόθηκαν τα Ημερολόγια των ετών 1904, 1905, 1906-1907 (στο τυπογραφείο «Νομικής» του Λουκά Χ. Βεργιανίτου) και 1922 (στον οποίο δεν αναγράφεται τυπογραφείο). Στην ύλη του ημερολογίου κυριαρχούν τα λογοτεχνικά κείμενα, πεζά και ποιήματα, συμπεριλαμβάνονται κείμενα οικιακής οικονομίας και περιηγητικά κείμενα, και με την πάροδο του χρόνου πληθαίνουν οι διαφημίσεις και οι εικόνες. Εκτός από τους δύο εκδότες, στο ημερολόγιο γράφουν η αδελφή της Κορνηλίας Πρεβεζιώτου, Αγλαΐα Πρεβεζιώτου, ο Κωνσταντίνος Μαρκόπουλος, οι Ανδρέας και Μιλτιάδης Πολεμίδης, η Μαρίκα Φιλιπίδου, ο Γ. Καρατζάς, ο Πανανάς Κεσίσογλου και η Ελένη Σβορώνου. Η τιμή του τόμου, όπως ορίζεται στο στο Ημερολόγιο του 1903 είναι: α) άδετο: για την Κωνσταντινούπολη και την επαρχία 5 και 6 αργυρά γρόσια, αντίστοιχα, και για το εξωτερικό 1 χρυσό φράγκο, β) χαρτόδετο με καλλιτεχνικό εξώφυλλο: για την Κωνσταντινούπολη και για την επαρχία 7 και 8 αργυρά γρόσια, αντίστοιχα, και για το εξωτερικό 2 χρυσά φράγκα, και γ) χρυσόδετο: για την Κωνσταντινούπολη 12 αργυρά γρόσια (για τις υπόλοιπες περιοχές δεν είναι ευδιάκριτες οι τιμές). Το ημερολόγιο κυκλοφόρησε στην Κωνσταντινούπολη και στην ευρύτερη περιοχή του Οθωμανικού χώρου (Μέτρα, Σμύρνη, Κερασούντα, Τραπεζούντα, Κιουμουλτζίνη, Θεσσαλονίκη, Νάουσα, Μηχανιώνα, Σέρρες, Δράμα, Ξάνθη, Καβάλα, Χίος, Ρόδος, Μυτιλήνη, Χανιά, κ.λπ.), στην Αθήνα, καθώς και στις κοινότητες των ελληνικών παροικιών (Νέα Υόρκη, Κάιρο, Βουκουρέστι, Σκόπια).

Ενδεικτική βιβλιογραφία:

Δαλακούρα, Κατερίνα. «Γυναικεία εκδοτική δραστηριότητα στον οθωμανικό χώρο: Το φαινόμενο, οι προεκτάσεις και η πορεία του». Ημερίδα με θέμα Κυψέλη: Ψηφιακή ερευνητική βάση δεδομένων. Ο γυναικείος Τύπος στον Οθωμανικό χώρο (1845-1922). 28 Νοεμβρίου 2015, Ρέθυμνο. http://cms.fks.uoc.gr/kypseli/

Dalakoura, Katerina. “Women and Publicity: The Emergence and Course of Women’s Press in Ottoman Context”. International Exhibition & Conference Women’s Press - Women of the Press. Women’s Periodicals and Women Editors in the Ottoman Space. University of Crete & Hellenic Open University. 9-11 November 2018, Rethymno.

Dalakoura, Katerina. “Ottoman Women’s Press in Historical Research: State of the Art and Historiographical Issues”. International Exhibition & Conference Women’s Press - Women of the Press. Women’s Periodicals and Women Editors in the Ottoman Space. University of Crete & Hellenic Open University. 9-11 November 2018, Rethymno.

Μαγούλη, Μαριλένα. «Το Ημερολόγιο «Αι Αναμνήσεις» (1899-1922) της Κορνηλίας Πρεβεζιώτου». Ημερίδα με θέμα Κυψέλη: Ψηφιακή ερευνητική βάση δεδομένων. Ο γυναικείος Τύπος στον Οθωμανικό χώρο (1845-1922). 28 Νοεμβρίου 2015, Ρέθυμνο.

Σημείωση: Η περιγραφή του εντύπου έχει στηριχθεί (πρωτίστως) στη μελέτη του ίδιου του εντύπου και στην υπάρχουσα δευτερογενή βιβλιογραφία.

• Ψηφιοθήκη ΑΠΘ
  Ημερολόγιον της Εφημερίδος των Κυριών «Η Λέσβος» (Προσοχή ο σύνδεσμος οδηγεί σε άλλη ιστοσελίδα)

Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Βέροιας-Ψηφιακό Αποθετήριο Μέδουσα, http://medusa.libver.gr/handle/123456789/4047

Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο (Ε.Λ.Ι.Α.), http://www.elia.org.gr/default.fds?langid=1

Σισμανόγλειο Μέγαρο-Συλλογή π. Μελετίου Σακκουλίδη, http://medusa.libver.gr/handle/123456789/3691/simp...

Βιβλιοθήκη της Βουλής-Μπενάκειος Βιβλιοθήκη, http://catalog.parliament.gr/

Κεντρική Βιβλιοθήκη Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, http://digital.lib.auth.gr/record/144389/files/522...

Το Ημερολόγιον της Εφημερίδος των Κυριών «Η Λέσβος», του βίσεκτου έτους 1912, εκδόθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1911 από την Χαρίκλεια Π. Μελανδινού. Το Ημερολόγιο ήταν ετήσιο, μονόστηλο, 8ου σχήματος, με 304 σελίδες και με σκληρό εξώφυλλο. Τυπωνόταν στο Τυπογραφείο των Βιβλιοεκδοτικών Καταστημάτων Π. Αγγελίδου και Σίας και η τιμή του χρυσόδετου τόμου ήταν 13 γρόσια, ενώ του άδετου 10 γρόσια. Σύμφωνα με τον πρόλογο του Ημερολογίου, προκύπτει πως η ιδέα του ημερολογίου ανήκε στον αδερφό της Χαρίκλειας Μελανδινού, τον Δημοσθένη, ο οποίος θα το εξέδιδε το 1902 στη Μυτιλήνη. Εξαιτίας, όμως, του πρόωρου θανάτου του η έκδοση δεν πραγματοποιήθηκε και στο ημερολόγιο που εξέδωσε η Χαρίκλεια Μελανδινού συμπεριλαμβάνονται και άρθρα από το ανέκδοτο ημερολόγιο του αδερφού της. Το Ημερολόγιο ξεκινά με την ημερολογιακή εμφάνιση των μηνών, κάτι που συνηθίζεται και σε άλλα ημερολόγια της περιόδου. Ωστόσο, διαφέρει από αυτά στο ότι για κάθε μήνα παρατίθεται η σημαντικότερη θρησκευτική γιορτή και η ιστορία του εκάστοτε αγίου καθώς επίσης και μία παροιμία για τον μήνα. Τα θέματα που διαπραγματεύεται είναι ποικίλης ύλης, όπως άλλωστε και στα άλλα ημερολόγια, που σκοπό έχουν να ψυχαγωγήσουν, να συμβουλεύσουν και να ενημερώσουν τους αναγνώστες. Στο συγκεκριμένο ημερολόγιο το φύλο της εκδότριας φαίνεται να επηρεάζει τις κατηγορίες των περιεχομένων καθώς αν και απευθύνεται στο ευρύτερο κοινό, τα "γυναικεία θέματα" έχουν σημνατκή θέση στην ύλη του εντύπου. Συγκεκριμένα, περιλαμβάνει συμβουλές που αφορούν στην οικιακή οικονομία, συμβουλές που αφορούν στη γυναίκα, άρθρα τα οποία είναι ιστορικά και αναφέρονται στη Μυτιλήνη και διηγήματα και ποιήματα εκ των οποίων άλλα είναι μεταφρασμένα και άλλα είναι πρωτότυπα. Άλλο κοινό στοιχείο που παρουσιάζει με τα υπόλοιπα ημερολόγια, είναι ότι μετά από κάθε άρθρο υπάρχουν γνωμικά, σκέψεις, αποφθέγματα, σημειώσεις και προελεύσεις λέξεων. Γενικά, το Ημερολόγιο αποτελεί μια επιμελημένη έκδοση, καθώς περιέχει πλούσια εικονογράφηση και οι σελίδες του έχουν πολλά διακοσμητικά στοιχεία. Όσον αφορά στους αρθρογράφους, η πλειοψηφία αυτών είναι άντρες δεκαεπτά στο σύνολο μεταξύ των οποίων είναι ο ποιητής Ευστράτιος Κ. Μαραγγέλης, ο Μιχ. Γρηγοριάδης, ο πεζογράφος και ποιητής Παναγιώτης Σούτσος, ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών Πέτρος Παπαγεωργίου, ο δικηγόρος Γεώργιος Αποστολίδης, ο γιατρός-νευρολόγος Σίμων Αποστολίδης, ο μεταφραστής Ζάνος Βασίλαρος και ο Αρχιμανδρίτης Σωφρόνιος. Αρκετές είναι και οι γυναίκες αρθρογράφοι, εννέα στο σύνολο, μεταξύ των οποίων είναι η ίδια η εκδότρια η Χαρίκλεια Μελανδινού, η Ευφροσύνη Ιορδανίδου, η Δόμνα Ιωσηφίδου, η αδελφή της εκδότριας και δασκάλα Ζωή Μελανδινού και η Κράτειρα Βόγια. Επίσης, υπάρχουν αναδημοσιεύσεις έργων του αδερφού της εκδότριας, Δημοσθένη Μελανδινού. Το Ημερολόγιο φαίνεται στον έναν και μοναδικό χρόνο που εκδόθηκε ότι κυκλοφόρησε και σε περιοχές (περιορισμένες αριθμητικά) εκτός Κωναταντινούπολης, όπως ήταν το Πλωμάρι, η Ανδριανούπολη, το Διπλοκιόνιο, το Πέραν, η Λήμνος, η Προύσα, το Φανάρι και η Σμύρνη.

Ενδεικτική βιβλιογραφία:

Dalakoura, Katerina. “Women and Publicity: The Emergence and Course of Women’s Press in Ottoman Context”. International Exhibition & Conference Women’s Press - Women of the Press. Women’s Periodicals and Women Editors in the Ottoman Space. University of Crete & Hellenic Open University. 9-11 November 2018, Rethymno.

Dalakoura, Katerina. “Ottoman Women’s Press in Historical Research: State of the Art and Historiographical Issues”. International Exhibition & Conference Women’s Press - Women of the Press. Women’s Periodicals and Women Editors in the Ottoman Space. University of Crete & Hellenic Open University. 9-11 November 2018, Rethymno.

Δαλακούρα, Κατερίνα. «Γυναικεία εκδοτική δραστηριότητα στον οθωμανικό χώρο: Το φαινόμενο, οι προεκτάσεις και η πορεία του». Ημερίδα με θέμα Κυψέλη: Ψηφιακή ερευνητική βάση δεδομένων. Ο γυναικείος Τύπος στον Οθωμανικό χώρο (1845-1922). 28 Νοεμβρίου 2015, Ρέθυμνο. http://cms.fks.uoc.gr/kypseli/

Μελανδινού, Χαρίκλεια. Το Ημερολόγιο της Εφημερίδας των Κυριών «Η Λέσβος». Κωνσταντινούπολη: Π. Αγγελίδου και Σίας, 1912.

Μίσσιος, Κώστας. Ο Λεσβιακός Τύπος και οι δημιουργοί του (24 Αυγούστου 1864 - 31Μαρτίου 2008): Συμβολή στην ιστορία της λεσβιακής γραμματείας. Αθήνα: Πιττακός, 2009.

Μίσσιος, Κώστας. Η «Λεσβιακή Άνοιξη» εν καρποφορία: Συμβολή στην ιστορία της λεσβιακής γραμματείας. Μυτιλήνη: Αστερίας, 1994.

Papadopoulou, Ypakoi. "Cultural and Recrational Annual Editions: 'Lesvos'-The Almanac of Ladies' Newspaper 1912 by Charikleia Malandinou". International Exhibition & Conference Women’s Press - Women of the Press. Women’s Periodicals and Women Editors in the Ottoman Space. University of Crete & Hellenic Open University. 9-11 November 2018, Rethymno.

Παπαδοπούλου, Υπακοή. «Το Ημερολόγιον της Εφημερίδος των Κυριών «Η Λέσβος» (1911) της Χαρίκλειας Μελανδινού: Μια θεματολογική προσέγγιση». Ημερίδα με θέμα Κυψέλη: Ψηφιακή ερευνητική βάση δεδομένων. Ο γυναικείος Τύπος στον Οθωμανικό χώρο (1845-1922). 28 Νοεμβρίου 2015, Ρέθυμνο.

Σημείωση: Η περιγραφή του εντύπου έχει στηριχθεί (πρωτίστως) στη μελέτη του ίδιου του εντύπου και στην υπάρχουσα δευτερογενή βιβλιογραφία.

• Περιεχόμενα
  Ο Σπινθήρ (28.997 KB)

Δημόσια Βιβλιοθήκη Ρεθύμνου (διατίθεται και ηλεκτρονικά)

Δημοτική Βιβλιοθήκη Χανίων (έντυπη μορφή, όλα τα τεύχη δεμένα σε έναν τόμο)

ΓΑΚ Χανίων (ελλιπής η σειρά των τευχών)

Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο (Ε.Λ.Ι.Α.- Συλλογή Χαριτάτου)

Το περιοδικό «Σπινθήρ», όπως αναγράφεται και στο εξώφυλλό του, είναι ένα εγκυκλοπαιδικό εικονογραφημένο περιοδικό «αφιερωθέν εις την Α.Β. Υψηλότητα τον πρίγκηπα Γεώργιον της Ελλάδος, ΄Υπατον Αρμοστήν εν Κρήτη». Εκδίδεται στα Χανιά της Κρήτης από τον Ιανουάριο του 1902 έως τον Δεκέμβριο του 1902, για 12 συνεχείς μήνες. Ιδιοκτήτρια και διευθύντρια του περιοδικού είναι η Αρτεμισία Ι. Λανδράκη και τα γραφεία του περιοδικού βρίσκονται στη συνοικία Χαλέπα Χανίων. Η ετήσια συνδρομή, η οποία αναγράφεται στο εξώφυλλο κάθε τεύχους είναι έξι (6) χρυσά φράγκα. Σαφείς πληροφορίες για τα γεωγραφικά όρια κυκλοφορίας του «Σπινθήρα» δεν υπάρχουν. Μόνο σε μία ανακοίνωση της διευθύντριας του περιοδικού αναφέρονται συνδρομητές στο εξωτερικό και το εσωτερικό. Στα τρία (3) πρώτα τεύχη του περιοδικού αναφέρεται ότι εκδίδεται την 15η κάθε μηνός, ενώ στα υπόλοιπα εννιά (9) δεν αναγράφεται η ημερομηνία κυκλοφορίας του, αλλά μόνο ο μήνας. Κάθε ένα από τα δώδεκα (12) τεύχη αριθμεί 16 σελίδες, με συνεχή αρίθμηση από το πρώτο έως το δωδέκατο τεύχος (σελίδες: 1-192). Αρίθμηση στην πρώτη, στη δεύτερη και στην τελευταία σελίδα κάθε τεύχους δεν αναγράφεται, αλλά εννοείται εύκολα από την υπόλοιπη κανονικά αναγραφόμενη σελιδαρίθμηση. Το περιοδικό έχει σχήμα 8ο (29,5 x 20). Το εξώφυλλο κάθε τεύχους έχει την ίδια δομή – απεικόνιση. Οι μόνες διαφορές που παρατηρούνται είναι η διαφορετική σε κάθε τεύχος ξυλογραφία που κοσμεί το εξώφυλλο και η αλλαγή του πλαισίου στον πίνακα περιεχομένων μετά τα έξι (6) πρώτα τεύχη. Τα έξι (6) πρώτα τεύχη του εκδίδονται στην Αθήνα, στο τυπογραφείο της «Νομικής», ενώ τα υπόλοιπα έξι (6) εκδίδονται στα Χανιά στο τυπογραφείο «Τύποις Προόδου». Τα θέματα που περιέχονται σε κάθε τεύχος του περιοδικού αναγράφονται χωρίς αρίθμηση στο εξώφυλλο, σε πίνακα περιεχομένων. Οι συντελεστές και οι συνεργάτες του περιοδικού είναι οι περισσότεροι άνδρες και λιγότερες γυναίκες. Τα ονόματά τους αναγράφονται στον κατάλογο περιεχομένων, στο εξώφυλλο. Μερικοί από τους συνεργάτες ανήκουν στο γνωστό πνευματικό κόσμο της εποχής, όπως ο Κωστής Παλαμάς, ο Γεώργιος Μυστριώτης, η Καλλιρρόη Παρρέν, ο Στ. Μαρτζώκης, ο Χρήστος Χρηστοβασίλης. Οι περισσότεροι όμως δεν είναι ευρέως γνωστοί. Στο οπισθόφυλλο του δωδέκατου τεύχους αναγγέλλεται στους συνδρομητές η «προσωρινή» διακοπή της κυκλοφορίας του περιοδικού. Δεν υπάρχει καμία πληροφορία ή ένδειξη συνέχισης της κυκλοφορίας του αργότερα (ο Τωμαδάκης τη χαρακτηρίζει οριστική).

Ενδεικτική βιβλιογραφία:

Αποστολή, Πέρσα. «Η γυναικεία εκδοτική δραστηριότητα (περιοδικά λόγου και τέχνης 1900-1940): Η περίπτωση της Αρτεμισίας Λανδράκη και της Κορνηλίας Πρεβεζιώτου». Στο Λόγος Γυναικών. Πρακτικά Διεθνούς Συνεδρίου, επιμέλεια Βασιλική Κοντογιάννη, 205-250. Αθήνα: Ε.Λ.Ι.Α., 2008.

Δαλακούρα, Κατερίνα. «Γυναικεία εκδοτική δραστηριότητα στον οθωμανικό χώρο: Το φαινόμενο, οι προεκτάσεις και η πορεία του». Ημερίδα με θέμα Κυψέλη: Ψηφιακή ερευνητική βάση δεδομένων. Ο γυναικείος Τύπος στον Οθωμανικό χώρο (1845-1922). 28 Νοεμβρίου 2015, Ρέθυμνο. http://cms.fks.uoc.gr/kypseli/

Dalakoura, Katerina. “Women and Publicity: The Emergence and Course of Women’s Press in Ottoman Context”. International Exhibition & Conference Women’s Press - Women of the Press. Women’s Periodicals and Women Editors in the Ottoman Space. University of Crete & Hellenic Open University. 9-11 November 2018, Rethymno.

Dalakoura, Katerina. “Ottoman Women’s Press in Historical Research: State of the Art and Historiographical Issues”. International Exhibition & Conference Women’s Press - Women of the Press. Women’s Periodicals and Women Editors in the Ottoman Space. University of Crete & Hellenic Open University. 9-11 November 2018, Rethymno.

Σύρρος, Σωτήρης. «Το περιοδικό «Σπινθήρ» (1902)». Ημερίδα με θέμα Κυψέλη: Ψηφιακή ερευνητική βάση δεδομένων. Ο γυναικείος Τύπος στον Οθωμανικό χώρο (1845-1922). 28 Νοεμβρίου 2015, Ρέθυμνο.

Τωμαδάκης, Βασίλειος. Φρ. «Αρτεμισία Λανδράκη Ντώκου εκδότρια στα Χανιά το 1902 του πρώτου υπό τον τίτλο «Σπινθήρ» Κρητικού εγκυκλοπαιδικού περιοδικού». Νεοελληνικόν Αρχείον. τ. Γ΄. Αθήνα: [χ.ο.], 1987, σ. 205-250.

Σημείωση: Η περιγραφή του εντύπου έχει στηριχθεί (πρωτίστως) στη μελέτη του ίδιου του εντύπου και στην υπάρχουσα δευτερογενή βιβλιογραφία.

• Μικρασιατικόν Ημερολόγιον 1907 (620.842 KB)
• Μικρασιατικόν Ημερολόγιον 1910 (621.822 KB)

Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Σάμου (τόμοι: 1908, 1909,1911,1912,1913,1914,1915,1916,1917,1918,1919)

Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Μυτιλήνης (τόμοι: 1908,1909,1912,1915,1916,1917,1919)

Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Ρεθύμνου (τόμοι: 1917,1919)

Δημόσια Ιστορική Βιβλιοθήκη Ζαγοράς (τόμοι: 1918)

Δημόσια Ιστορική Βιβλιοθήκη Ζακύνθου (τόμοι: 1907)

Παπαχαραλάμπειος Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Ναυπάκτου (τόμοι: 1908,1910,1911,1912,1913,1916,1917,1919)

Ψηφιακή Βιβλιοθήκη Νεοελληνικών Σπουδών Ανέμη (τόμος: 1919)

Ψηφιακό Αποθετήριο Μέδουσα (τόμοι: 1911,1912,1916)

Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο (Ε.Λ.Ι.Α.– Μ.Ι.Ε.Τ.) (τόμοι 1907,1908,1909,1910,1911,1912,1913,1914,1915,1916,1917,1918)

Μπενάκειος Βιβλιοθήκη (τόμοι: 1907-1919)

Γεννάδειος Βιβλιοθήκη (τόμος: 1907).

http://anemi.lib.uoc.gr/php/pdf_pager.php?rec=/met...

http://medusa.libver.gr/jspui/handle/123456789/475...

http://medusa.libver.gr/jspui/handle/123456789/437...

http://catalog.parliament.gr/ipac20/ipac.jsp?sessi...

http://ambrosia.ascsa.edu.gr:8991/F/?func=find-b&r...

Το Μικρασιατικόν Ημερολόγιον εκδίδεται από την Ελένη Σβορώνου από το 1907 έως το 1918. Μετά το θάνατό της (Σεπτέμβριος του 1918), η αδελφή της Μαρία εξέδωσε το τελευταίο τόμο του Μικρασιατικού (1919), με ύλη που είχε προετοιμάσει εκείνη. Είναι ετήσιο, μονόστηλο, σχήματος 12ου, με περίπου 400 σελίδες έως το ημερολόγιο του έτους 1916, και 190 στη συνέχεια (λόγω των δυσχερειών των τελευταίων ετών του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου). Η τιμή του κάθε τόμου, όπως αναγράφεται στο Ημερολόγιο του 1912 είναι τη Σάμο ήταν 12 γρόσια, για την Τουρκία 15 γρόσια, για την Ελλάδα 4 δρχ., για την Ευρώπη, την Αίγυπτο και την Κύπρο 4 φράγκα, για την Ρωσία 1 ρούβλι, για την Αμερική 1 δολάριο, για την Αγγλία και τις αγγλικές κτήσεις 4 σελίνια. Επομένως, φαίνεται πώς είχε ευρεία κυκλοφορία και εκτός των ορίων της σαμιακής ηγεμονίας (αναφέρεται ότι τυπωνόταν σε περισσότερα από 2000 τεύχη), ενώ τα τεύχη του πωλούνταν και σε βιβλιοπωλεία μεγάλων πόλεων της εποχής: Στην Κωνσταντινούπολη (στα βιβλιοπωλεία των Δεπάστα, Σφύρα και Γεράρδου), στην Οδησσό (στο βιβλιοπωλείο του Π. Ζερβάκη), στη Θεσσαλονίκη, στο Μοναστήρι και στη Νέα Υόρκη. Από το 1905 έως το 1908, το Ημερολόγιο τυπώνονταν στο Ηγεμονικό Τυπογραφείο της Σάμου και από το επόμενο έτος, 1909, στο τυπογραφείο του Μικρασιατικού Ημερολογίου. Χαρακτηριστικά του ημερολογίου αποτελούσαν η επιμέλεια της έκδοσης και η καλαισθησία του κάθε τόμου μέχρι και το 1916, καθώς οι δυσχερείς συνθήκες της περιόδου αντανακλώνται στην έκδοση των τόμων των επόμενων ετών: αδυναμία προμήθειας της υψηλής ποιότητας χαρτιού, έκδοση των ημερολογίων με 190 σελίδες και χωρίς το κανονικό τους εξώφυλλο. Στα περιεχόμενα συμπεριλαμβάνονται δοκίμια, λογοτεχνικά έργα (πρωτότυπα ή μεταφράσεις γαλλικών), βιογραφίες ανθρώπων της τέχνης και των επιστημών, μελέτες-κείμενα για τη γλώσσα, τη χειραφέτηση των γυναικών, τις περιπέτειες του ελληνισμού (από του Βαλκανικούς πολέμους και μετά), ιατρικές μελέτες, ταξιδιωτικές εντυπώσεις, αναμνήσεις, παροιμίες και ανέκδοτα. Υπάρχει πλούσια εικονογράφηση (εικόνες, φωτογραφίες προσώπων, κτηρίων και τόπων, σκίτσα και γελοιογραφίες), αλλά και διαφημίσεις. Τα περισσότερα από τα προαναφερόμενα θέματα παρουσιάζονται κάτω από θεματικές στήλες/ενότητες, με τίτλους όπως: εξέχουσαι φυσιογνωμίαι, φιλολογικόν μνημόσυνον, αρχαιολογικά, Έλληνες εν τη ξένη, αναμνήσεις ταξειδίων, φαιδραί σελίδες, παιδικαί αναμνήσεις, συγκριτικαί μελέται, τοπογραφικά, αι κωμωδίαι της ζωής, από την εθνικήν ιεραρχίαν, αραβουργήματα,εκ του επιστημονικού κόσμου. Παρότι το έντυπο δεν αποτελεί «γυναικείο έντυπο» από την άποψη του αναγνωστικού κοινού στο οποίο απευθύνεται, εμφανίζονται με μεγαλύτερη πυκνότητα (συγκριτικά με άλλα έντυπα του είδους αυτού) θέματα που αφορούν στις γυναίκες. Η γλώσσα του ημερολογίου είναι η καθαρεύουσα, ενώ υπάρχουν και αρκετά κείμενα γραμμένα στη δημοτική. Το «Μικρασιατικόν Ημερολόγιον», συνεργαζόταν με γωνστούς λογοτέχνες, πεζογράφους και ποιητές, λογίους, επιστήμονες, όπως οι Ι. Γρυπάρης, Π. Νιρβάνας, Ζ. Παπαντωνίου, Ι. Πολέμης, Γ. Δροσίνης, Λ. Μαβίλης, Γ. Σουρής, Α. Λασκαράτος, Γρ. Ξενόπουλος, Αρ. Προβελέγγιος, Κ. Ουράνης, Κ. Κρυστάλλης, Αλ. Παπαδιαμάντης, Κ. Ραγκαβής, Ν. Χατζηδάκης, Μπάμπης Άννινος, Ι. Ν. Σβορώνος, Ι. Γεννάδιος, Ι. Μπήτος (εκδότης), Γ. Χοϊδάς, Κ. Ράδος, και πάρα πολλούς άλλους. Από τους Σάμιους συνεργάτες της, μερικοί είναι οι Γ. Καρατζάς, Ι. Βακιρτζής, Σ.Ι. Φώκος, Ν. Ι. Σταματιάδης, Β. Θεοφανίδης, Δ. Καλτάκης. Μεταξύ των συγγραφέων και αρκετές γυναίκες όπως, η συγγραφέας και παιδαγωγός Σωτηρία Αλιπμέρτη, η Αθηνά Βαβάση, η υφηγήτρια και καθηγήτρια Υγιεινής Α. Παναγιωτάτου, η ποιήτρια Μ. Ζάμπα, η Ιουλία Σοφιανού, η Μαρία Χρυσή κ.ά.

Ενδεικτική βιβλιογραφία:

Αναγνωστοπούλου, Χρυσούλα. «Όψεις της γυναικείας επιχειρηματικής δραστηριότητας: Ελληνίδες εκδότριες στον οθωμανικό χώρο (1887-1922)». Διδακτορική Διατριβή, Πανεπιστήμιο Κρήτης, 2018.

Αναγνωστοπούλου, Χρυσούλα. «Όψεις της επιχειρηματικής δραστηριότητας της λόγιας και εκδότριας Ελένης Σβορώνου (1879-1918)». Στο Από την αυτονομία στο εθνικό κράτος. Η ενσωμάτωση της Σάμου στην Ελλάδα. Πρακτικά Συνεδρίου., επιμέλεια ΓΑΚ Αρχεία Νομού Σάμου, 343-370. Σάμος: ΓΑΚ Αρχεία Νομού Σάμου, 2014.

Δαλακούρα, Κατερίνα. «Γυναικεία εκδοτική δραστηριότητα στον οθωμανικό χώρο: Το φαινόμενο, οι προεκτάσεις και η πορεία του». Ημερίδα με θέμα Κυψέλη: Ψηφιακή ερευνητική βάση δεδομένων. Ο γυναικείος Τύπος στον Οθωμανικό χώρο (1845-1922). 28 Νοεμβρίου 2015, Ρέθυμνο. http://cms.fks.uoc.gr/kypseli/

Dalakoura, Katerina. “Women and Publicity: The Emergence and Course of Women’s Press in Ottoman Context”. International Exhibition & Conference Women’s Press - Women of the Press. Women’s Periodicals and Women Editors in the Ottoman Space. University of Crete & Hellenic Open University. 9-11 November 2018, Rethymno.

Dalakoura, Katerina. “Ottoman Women’s Press in Historical Research: State of the Art and Historiographical Issues”. International Exhibition & Conference Women’s Press - Women of the Press. Women’s Periodicals and Women Editors in the Ottoman Space. University of Crete & Hellenic Open University. 9-11 November 2018, Rethymno.

Καλβίνου, Δέσποινα. «Το Μικρασιατικόν Ημερολόγιον». Απόπλους, τχ. 14-16 (1995): 410-415.

Καριώτογλου, Κατερίνα. «Η μελέτη του Μικρασιατικού Ημερολογίου (1907-1909) της Ελένης Σβορώνου». Ημερίδα με θέμα Κυψέλη: Ψηφιακή ερευνητική βάση δεδομένων. Ο γυναικείος Τύπος στον Οθωμανικό χώρο (1845-1922). 28 Νοεμβρίου 2015, Ρέθυμνο.

Παπαδάκη, Βέρα. Τα θαυμαστά ημερολόγια και οι εκδότες του., Αθήνα: Συλλογές Αργυρής Βουρνάς, 1998.

Χατζημιχάλη, Αγγέλα. «Μικρασιατικόν Ημερολόγιον». Εγκυκλοπαίδεια του ελληνικού τύπου 1784-1974. Εφημερίδες, Περιοδικά, Δημοσιογράφοι, Εκδότες, επιμέλεια. Λουκία Δρούλια & Γιούλα Κουτσοπανάγου, τ. Γ΄, Λ-Π. Αθήνα: Ινστιτούτο Νεοελληνικών Ερευνών/ Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, 2008. σ. 158-159.

Σημείωση: Η περιγραφή του εντύπου έχει στηριχθεί (πρωτίστως) στη μελέτη του ίδιου του εντύπου και στην υπάρχουσα δευτερογενή βιβλιογραφία.

• Η Ήπειρος - ΕΤΟΣ Α (1910) (19.105 KB)
• Η Ήπειρος - ΕΤΟΣ Β (1911) (22.251 KB)
• Η Ήπειρος - ΕΤΟΣ Γ (1912) (21.616 KB)

Ψηφιακή Βιβλιοθήκη Νεοελληνικών Σπουδών Ανέμη (Α’, Β’ και Γ’ τόμος), http://anemi.lib.uoc.gr/search/?dtab=m&search_type...

Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο Ε.Λ.Ι.Α. (Α’ και Γ’ τόμος), http://www.elia.org.gr/default.fds?langid=1

Γεννάδειος Βιβλιοθήκη (Α’ και Γ’ τόμος), http://ambrosia.ascsa.edu.gr:8991/F/X525J6VHC36DYP...

Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Βέροιας-Ψηφιακό Αποθετήριο Μέδουσα (Β’ και Γ’ τόμος), http://medusa.libver.gr/jspui/handle/123456789/542...

http://medusa.libver.gr/jspui/handle/123456789/371...

Σισμανόγλειο Μέγαρο Ελληνικού Γενικού Προξενείου Κωνσταντινούπολης-Συλλογή π. Μελετίου Σακκουλίδη (Β’ και Γ’ τόμος),

Βιβλιοθήκη της Βουλής-Μπενάκειος Βιβλιοθήκη (Α’ και Γ’ τόμος), http://catalog.parliament.gr/

Κεντρική Βιβλιοθήκη Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (Γ’ τόμος), http://digital.lib.auth.gr/record/144396/files/526...

Η Ήπειρος, Λεύκωμα Ετήσιον (1910-1912), εκδόθηκε στην Κωνσταντινούπολη από την Ελπινίκη Μ. Μαυρογορδάτου. Το Λεύκωμα ήταν ετήσιο, εικονογραφημένο, μονόστηλο και 8ου σχήματος. Και τα τρία έτη τυπώθηκαν στα Τυπογραφικά Καταστήματα «Η Ανατολή». Κάθε γνήσιο αντίτυπο έφερε είτε ιδιόχειρη υπογραφή είτε σφραγίδα με το όνομα της εκδότριας. Ο πρώτος τόμος (έτος Α΄, 1910) του Ημερολογίου δεν είναι γνωστό πόσες σελίδες διέθετε μιας και λείπουν οι σελίδες από το τέλος και ειδικότερα οι σελίδες από 186 και έπειτα. Ο δεύτερος τόμος (έτος Β΄, 1911) είχε 198 σελίδες εκ των οποίων απουσιάζει η σελίδα 198 (η οποία δεν έχει εντοπιστεί σε κάποιο αντίτυπο έως τώρα), ενώ οι τελευταίες 11 σελίδες, οι οποίες αριθμούνται με γράμματα, περιλαμβάνουν τον πίνακα περιεχομένων και τον κατάλογο των εγγεγραμμένων συνδρομητών και συνδρομητριών. Ο τρίτος τόμος (έτος Γ΄, 1912), ο οποίος ήταν αφιερωμένος στον Κωνσταντίνο Ζάππα είχε 197 σελίδες και οι τελευταίες 19 σελίδες, οι οποίες αριθμούνται με γράμματα, περιέχουν τον πίνακα περιεχομένων, τον κατάλογο με τους εγγεγραμμένους συνδρομητές και τις διαφημίσεις. Η τιμή του κάθε τόμου ήταν 6 γρόσια και του χρυσόδετου 15 γρόσια. Ωστόσο η τιμή διέφερε ανάλογα με την περιοχή όπου κυκλοφορούσε ο τόμος. Συγκεκριμένα, για τους συνδρομητές της Κωνσταντινούπολης η τιμή ήταν 5 γρόσια, για τις περιοχές της επαρχίας 6,5 γρόσια και για το εξωτερικό 2 φράγκα. Το έντυπο εστιάζει θεματικά στη γεωγραφική περιοχή της Ηπείρου, τόπο καταγωγής της εκδότριας, κάτι που αναγράφεται και στον τίτλο. Η θεματική αυτή επιλογή που παρατηρείται και σε άλλα έντυπα της περιόδου, συνιστούσε επιχειρηματική κίνηση των εκδοτριών, ώστε να προσελκύσουν συγκεκριμένο αναγνωστικό κοινό. Συγκεκριμένα, τα θέματα αφορούν σε βιογραφίες κυρίως ανδρών, την ιστορία της Ηπείρου, λογοτεχνία, κοινωνικά θέματα, διαφημίσεις, γνωμικά, αποφθέγματα, αστείες ιστορίες. Αυτό που παρατηρείται και στους τρεις τόμους είναι πως η μετάβαση από το ένα άρθρο στο άλλο γίνεται με την παράθεση κάποιας εικόνας, γελοιογραφίας ή αποφθεγμάτων, γνωμικών και παροιμιών. Περιέχει πλούσια εικονογράφηση, άλλοτε αυτόνομη και άλλοτε ως μέρος των άρθρων, χαρακτηριστικό των ημερολογίων της περιόδου, σε αντίθεση με Ημερολόγια του τέλους του 19ου αιώνα, όπως το Ημερολόγιο των Κυριών με εκδότριες την Αλεξάνδρα Παπαδοπούλου και την Χαρίκλεια Κορακίδου, στο οποίο απουσιάζουν παντελώς οι εικόνες. Παρά το γεγονός ότι έχει εκδοθεί από μία γυναίκα η θεματογραφία που αφορά σε γυναικεία θέματα περιορίζεται σε συνταγές ομορφιάς και συνταγές μαγειρικής. Το Λεύκωμα περιείχε αρκετές διαφημίσεις, οι οποίες αφορούσαν σε πωλήσεις προϊόντων και διαφημίσεις καταστημάτων. Οι διαφημίσεις αποτελούσαν μέσο εξασφάλισης χρημάτων απαραίτητων για την επιβίωση του εντύπου. Επίσης, παρατηρείται ότι μόνο στον πρώτο τόμο υπάρχει η τυπική για το είδος του εντύπου παράθεση εορτολογίου για το έτος στο οποίο αναφέρεται. Κυκλοφόρησε σε αρκετές περιοχές ενός και πέριξ της Κωνσταντινούπολης (στο Πέραν, στο Γαλατά, στα Θεραπειά, στο Φανάρι, στη Χάλκη στην Καλλίπολη), ευρύτερα στον Οθωμανικό χώρο (π.χ. Άγκυρα, Σηλυβρία, Ξάνθη, Δράμα, Θεσσαλονίκη, Φιλιππούπολη, Σιάτιστα, Ιωάννινα, Μονοδένδρι, Άρτα, Πρέβεζα, Ρέθυμνο, Σάμο) αλλά και σε κάποιες ελληνικές (π.χ. Πάτρα) και ευρωπαϊκές πόλεις (Παρίσι). Μεταξύ των αρθρογράφων -εκτός από την ίδια την εκδότρια- είναι άνθρωποι του πνευματικού χώρου όπως η Ελένη Σ. Σβορώνου (ποιήτρια-εκδότρια) και ο Ιωακείμ Βαλαβάνης, του λογοτεχνικού χώρου όπως ο Χρήστος Χρηστοβασίλης, ο Δημήτριος Σταμπόγλης, η Νοεμή Α. Ζωηρού, η Ευρυδίκη Ζ. Αλεξανδρίδου καθώς και αναδημοσιεύσεις του Γεωργίου Βιζυηνού, του Δημητρίου Βικέλα και της Αλεξάνδρας Παπαδοπούλου, του εκπαιδευτικού-ακαδημαϊκού χώρου όπως ο Δημήτριος Σάρρος (καθηγητής), ο Αλέξιος Πάλλης (καθηγητής ιατρικής), και αναδημοσιεύσεις του Βρανού Βωζάνη (καθηγητής φιλολογίας και παιδαγωγικής), και του Αναστάσιου Τάγη (καθηγητής φιλοσοφίας και πατέρας της εκδότριας) και τέλος άνθρωποι του καλλιτεχνικού χώρου όπως η Σοφία Σπανούδη (μουσικολόγος-μουσικοκριτικός) και η Σοφία Λασκαρίδου (ζωγράφος-συγγραφέας).

Ενδεικτική βιβλιογραφία:

Dalakoura, Katerina. “Women and Publicity: The Emergence and Course of Women’s Press in Ottoman Context”. International Exhibition & Conference Women’s Press - Women of the Press. Women’s Periodicals and Women Editors in the Ottoman Space. University of Crete & Hellenic Open University. 9-11 November 2018, Rethymno.

Dalakoura, Katerina. “Ottoman Women’s Press in Historical Research: State of the Art and Historiographical Issues”. International Exhibition & Conference Women’s Press - Women of the Press. Women’s Periodicals and Women Editors in the Ottoman Space. University of Crete & Hellenic Open University. 9-11 November 2018, Rethymno.

Δαλακούρα, Κατερίνα. «Γυναικεία εκδοτική δραστηριότητα στον οθωμανικό χώρο: Το φαινόμενο, οι προεκτάσεις και η πορεία του». Ημερίδα με θέμα Κυψέλη: Ψηφιακή ερευνητική βάση δεδομένων. Ο γυναικείος Τύπος στον Οθωμανικό χώρο (1845-1922) 28 Νοεμβρίου 2015, Ρέθυμνο. http://cms.fks.uoc.gr/kypseli/

Σημείωση: Η περιγραφή του εντύπου έχει στηριχθεί (πρωτίστως) στη μελέτη του ίδιου του εντύπου και στην υπάρχουσα δευτερογενή βιβλιογραφία.

• Ημερολόγιον των Κυριών (10.306 KB)

Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Βέροιας-Ψηφιακό Αποθετήριο Μέδουσα (Έτος Α΄ 1888), http://medusa.libver.gr/handle/123456789/4036

Σισμανόγλειο Μέγαρο Ελληνικού Γενικού Προξενείου Κωνσταντινούπολης-Συλλογή π. Μελετίου Σακκουλίδη (Έτος Α΄ 1888),

Γεννάδειος Βιβλιοθήκη (Έτος Β΄ 1889), http://ambrosia.ascsa.edu.gr:8991/F/XQYQF8P2LE3TPU...

To Ημερολόγιον των Κυριών (1888-1889) εκδόθηκε στην Κωνσταντινούπολη από τις Αλεξάνδρα Παπαδοπούλου και Χαρίκλεια Κορακίδου. Ήταν ετήσιο, μονόστηλο, 8ου σχήματος, με μικρό σχετικά -συγκριτικά με τον συνήθη όγκο των Ημερολογίων- αριθμό σελίδων. Ο πρώτος τόμος (έτος Α΄, 1888) είχε 133 σελίδες και ο δεύτερος (έτος Β΄, 1889) 184 σελίδες. Από τον πρώτο τόμο απουσιάζουν οι σελίδες 111-114 (δεν έχουν εντοπιστεί σε κάποιο αντίτυπο έως τώρα), ενώ από τις τελευταίες 8 σελίδες που καταλαμβάνει ο κατάλογος των συνδρομητών και οι οποίες αριθμούνται με γράμματα λείπουν οι σελίδες γ’-στ’. Τυπωνόταν στα τυπογραφεία Αδελφών Αγγελίδη το Α΄ έτος και στα Ν. Γ. Κεφαλίδου το Β΄ έτος και πωλούνταν στην τιμή των 10 γροσίων και κατά τα δύο έτη. Το έντυπο δεν χαρακτηρίζεται από ιδιαίτερη αισθητική επιμέλεια, συγκριτικά με τα σύγχρονά του έντυπα της ίδιας κατηγορίας. Δεν περιέχει εικονογράφηση ούτε οι σελίδες του περιέχουν κάποιου είδους διακόσμηση (πλαίσια, ρουμπρίκες, βινιέτες). Ενδεχομένως οι δύο εκδότριες του εντύπου να μη διέθεταν τους οικονομικούς πόρους που απαιτούνταν για κάτι τέτοιο. Οι εκδότριες στο εισαγωγικό σημείωμα θέτουν ως στόχο της άπειρης και βρεφικής, αυτής όπως τη χαρακτηρίζουν, προσπάθειάς τους, την αφύπνιση των γυναικών. Στην αρχή και των δύο τόμων του Ημερολογίου υπάρχει μηνολόγιο και εορτολόγιο ενώ τα θέματα που διαπραγματεύονται είναι ποικίλης ύλης, όπως παρατηρείται και στα υπόλοιπα ημερολόγια που κυκλοφορούν. Το μεγαλύτερο μέρος της ύλης καλύπτει η λογοτεχνία με κυρίαρχα είδη την ποίηση και τη διηγηματογραφία. Ωστόσο, ο περιορισμένος αριθμός άρθρων άλλων θεματικών είναι ένα στοιχείο που διαφοροποιεί το συγκεκριμένο ημερολόγιο από τα αντίστοιχα του είδους του. Παρατηρείται, επίσης, και μία προσπάθεια ένταξης στοιχείων ψυχαγωγικού χαρακτήρα (σκέψεις, γνωμικά, αποφθέγματα). Στο έντυπο αρθρογραφούν γυναίκες αλλά και άντρες, κάτι που προσέδιδε μάλλον κύρος σε αυτό. Στις εκδότριες ανήκουν κυρίως κείμενα λογοτεχνικά και άρθρα κοινωνικού περιεχομένου. Μεταξύ των επωνύμων αρθρογράφων του εντύπου αλλά και όσων έχει ταυτιστεί το ψευδώνυμό τους συμπεριλαμβάνονται οι: Τερψιχόρη Γραμμενίδου, Μαρία Χ. Ενωτιάδου, Δημήτριος Χ. Χαμουδόπουλος (ψευδώνυμο Εμπεδοκλής), Σοφία Δωροθέα, Νίνα Ευθυμιάδου, Κωνσταντίνος Σ. Πέρβελης (πεζογράφος), Ελένη Σούμα, Ελένη Μοστράτου (συγγραφέας), Θεόδωρος Χ. Μοσχόπουλος (συγγραφέας και ποιητής), Ιγνάτιος Λαδόπουλος. Όσον αφορά στην κυκλοφορία του εντύπου αυτή είναι περιορισμένη, όπως προκύπτει από τον πρώτο τόμο καθώς μόνον αυτός περιέχει κατάλογο συνδρομητών. Κυκλοφόρησε στην Κωνσταντινούπολη, στο Βουκουρέστι, στο Μόναχο, στο Παρίσι και στα Δαρδανέλλια. Οι συνδρομητές/τριες περιορίζονται σε 250 (μόνον), με τον μεγαλύτερο αριθμό αυτών να είναι άντρες.

Ενδεικτική βιβλιογραφία:

Dalakoura, Katerina. “Women and Publicity: The Emergence and Course of Women’s Press in Ottoman Context”. International Exhibition & Conference Women’s Press - Women of the Press. Women’s Periodicals and Women Editors in the Ottoman Space. University of Crete & Hellenic Open University. 9-11 November 2018, Rethymno.

Dalakoura, Katerina. “Ottoman Women’s Press in Historical Research: State of the Art and Historiographical Issues”. International Exhibition & Conference Women’s Press - Women of the Press. Women’s Periodicals and Women Editors in the Ottoman Space. University of Crete & Hellenic Open University. 9-11 November 2018, Rethymno.

Δαλακούρα, Κατερίνα. «Γυναικεία εκδοτική δραστηριότητα στον οθωμανικό χώρο: Το φαινόμενο, οι προεκτάσεις και η πορεία του». Ημερίδα με θέμα Κυψέλη: Ψηφιακή ερευνητική βάση δεδομένων. Ο γυναικείος Τύπος στον Οθωμανικό χώρο (1845-1922). 28 Νοεμβρίου 2015, Ρέθυμνο. http://cms.fks.uoc.gr/kypseli/

Paitaki, Maria. "Ladies' Almanac(1888-1889) by Alexandra Papadopoulou and Charikleia Korakidou: A Publishing Attempt out of the 'Almanac Canon'". International Exhibition & Conference Women’s Press - Women of the Press. Women’s Periodicals and Women Editors in the Ottoman Space. University of Crete & Hellenic Open University. 9-11 November 2018, Rethymno.

Παϊτάκη, Μαρία. «Το Ημερολόγιον των Κυριών (1888-1889) των Αλεξάνδρας Παπαδοπούλου και Χαρίκλειας Κορακίδου. Η λογοτεχνία ως μέσο έκφρασης και διερεύνησης της ατομικότητας των γυναικών του 19ου αιώνα». Ημερίδα με θέμα Κυψέλη: Ψηφιακή ερευνητική βάση δεδομένων. Ο γυναικείος Τύπος στον Οθωμανικό χώρο (1845-1922). 28 Νοεμβρίου 2015, Ρέθυμνο.

Σημείωση: Η περιγραφή του εντύπου έχει στηριχθεί (πρωτίστως) στη μελέτη του ίδιου του εντύπου και στην υπάρχουσα δευτερογενή βιβλιογραφία.

• ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟΝ ΤΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ 1905 (22.571 KB)
• ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟΝ ΤΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ 1906 (214.779 KB)

Βιβλιοθήκη του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (Τεύχος Α' 1905 και Τεύχος Β' 1906)

Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη της Σάμου (Τεύχος Α' 1905)

Βιβλιοθήκη της Βουλής (Τεύχος Β' 1906)

Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Κρήτης (Τεύχος Β' 1906)

Το Ημερολόγιον του Αιγαίου αποτελεί ετήσιο εικονογραφημένο ημερολόγιο, το οποίο εκδόθηκε στη Σάμο από τους Θρασύβουλο Μάλη και Ελένη Σβορώνου κατά τα έτη 1905 και 1906. Εκδόθηκε στο Ηγεμονικό Τυπογραφείο της Σάμου σε 8ο σχήμα. Η αρίθμηση των σελίδων είναι ξεχωριστή σε κάθε του τεύχος. Το τεύχος του 1905 έχει 358 σελίδες και το τεύχος του 1906 διαθέτει 376 σελίδες. Η τιμή ανά τεύχος ανερχόταν στα 4 χρυσά φράγκα ή ¾ του μετζιτιού στην Οθωμανική αυτοκρατορία στην περίπτωση που ήταν δεμένο. Στην περίπτωση που ήταν άδετο ανερχόταν στα 3 χρυσά φράγκα ή 2 ½ του μετζιτιού στην Οθωμανική αυτοκρατορία. Η έλλειψη συνδρομητών στα φύλλα του Ημερολογίου καθιστά δύσκολο τον προσδιορισμό των τόπων κυκλοφορίας του. Εντούτοις γίνεται αντιληπτό από την αναγραφόμενη τιμή του ότι κυκλοφόρησε τόσο εντός όσο και εκτός της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Διαθέτει ξεχωριστή πρώτη σελίδα ως εξώφυλλο ενώ στα περιεχόμενά του προηγείται η παράθεση εορτολογίου για το έτος στο οποίο αναφέρεται. Όσον αφορά τα περιεχόμενά του, χαρακτηρίζεται ως ποικίλης ύλης μιας και περιλαμβάνει ποιήματα, διηγήματα, βιογραφικά μεγάλων μορφών της Σάμου (κατά κύριο λόγο ανδρών αλλά και γυναικών), ιστορικά κείμενα που αφορούν τον τόπο της Σάμου (τοπική ιστορία), όπως και άρθρα που αναφέρονται σε κοινωνικά θέματα. Τα θέματα που θέτει είναι γενικά και απευθύνονται προς όλα τα μέλη της κοινωνίας. Ανάμεσα στους αρθρογράφους του Ημερολογίου του Αιγαίου, εκτός από τους Θρασύβουλο Μάλη (δικηγόρος) και Ελένη Σβορώνου (ποιήτρια) συγκαταλέγονται οι Μπάμπης Αννινός (πεζογράφος), Άγγελος Τανάγρας (πεζογράφος), Μαρίκα Πιπιζά (ποιήτρια), Κορνηλία Πρεβεζιώτου (ποιήτρια), Χρήστος Χρηστοβασίλης (διηγηματογράφος), Σπυρίδων Δεβιαζής (ιστοριοδίφης) , Δημήτριος Βαρβουνιώτης (δοκιμιογράφος και ιστορικός).

Ενδεικτική βιβλιογραφία:

Δαλακούρα, Κατερίνα. «Γυναικεία εκδοτική δραστηριότητα στον οθωμανικό χώρο: Το φαινόμενο, οι προεκτάσεις και η πορεία του». Ημερίδα με θέμα Κυψέλη: Ψηφιακή ερευνητική βάση δεδομένων. Ο γυναικείος Τύπος στον Οθωμανικό χώρο (1845-1922). Ρέθυμνο, 28 Νοεμβρίου 2015. http://cms.fks.uoc.gr/kypseli/

Dalakoura, Katerina. “Women and Publicity: The Emergence and Course of Women’s Press in Ottoman Context”. International Exhibition & Conference Women’s Press - Women of the Press. Women’s Periodicals and Women Editors in the Ottoman Space. University of Crete & Hellenic Open University. 9-11 November 2018, Rethymno.

Dalakoura, Katerina. “Ottoman Women’s Press in Historical Research: State of the Art and Historiographical Issues”. International Exhibition & Conference Women’s Press - Women of the Press. Women’s Periodicals and Women Editors in the Ottoman Space. University of Crete & Hellenic Open University. 9-11 November 2018, Rethymno.

Ανατολικόν Ημερολόγιον (1913), Αθήναι: [χ.σ.έ].

Ημερολόγιον του Αιγαίου (1905, 1906)

Μπουγάτσος, Ι., 1981

Σημείωση: Η περιγραφή του εντύπου έχει στηριχθεί (πρωτίστως) στη μελέτη του ίδιου του εντύπου και στην υπάρχουσα δευτερογενή βιβλιογραφία.

• Περιεχόμενα
  Εφημερίς των Κυριών - ΕΤΟΣ Α (376.284 KB)
• Περιεχόμενα
  Εφημερίς των Κυριών - ΕΤΟΣ Β (649.152 KB)

Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο (Ε.Λ.Ι.Α.), http://www.elia.org.gr/entry.fds?entryID=33&pageid...

Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος, http://serials.nlg.gr/Record/4129

Βιβλιοθήκη Τμήματος Μεσαιωνικών & Νεοελληνικών Σπουδών Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, http://search.lib.auth.gr/Record/870134

Η Εφημερίς των Κυριών, Γυναικείον Περιοδικόν εκδιδόμενον κατά δεκαπενθημερίαν εκδόθηκε στην Κωνσταντινούπολη από τη λόγια δασκάλα Χαρίκλεια Μελανδινού, για δύο συνεχόμενα έτη από 01/08/1909 έως 15/07/1911. Το περιοδικό τυπωνόταν στο τυπογραφείο «ΕΜΠΟΡΙΚΟΝ» των Αριστόβουλου και Αναστασιάδη. Το Α΄ έτος είχε 22 τεύχη (186 σελίδες) ενώ το Β΄ έτος είχε 24 (384 σελίδες). Τα τεύχη αριθμούνται άλλοτε με γράμματα, άλλοτε με αριθμούς, ενώ η αρίθμηση των σελίδων είναι συνεχής ανά έτος. Ο αριθμός των σελίδων ανά τεύχος ποικίλει αλλά αυξάνεται σταθερά στο Β’ έτος κυκλοφορίας του περιοδικού από 8 σε 16 σελίδες. Η Εφημερίς των Κυριών εκδιδόταν σε σχήμα 4ο και είχε δεκαπενθήμερη κυκλοφορία, με δύο εξαιρέσεις: από το πρώτο τεύχος μεσολάβησε ένας μήνας για να εκδοθεί το δεύτερο και στις 15 Δεκεμβρίου 1909 δεν εκδόθηκε το τεύχος του εν λόγω δεκαπενθήμερου, αλλά το επόμενο, πρωτοχρονιάτικο τεύχος (01/01/1910), ήταν διπλό. Στο πρώτο έτος το περιοδικό είχε ξεχωριστό εξώφυλλο, ενώ στο δεύτερο όχι. Εντούτοις, το άγαλμα της θεάς Εστίας διατηρείται στο πρωτοσέλιδο σε όλη τη διάρκεια έκδοσης, ως σύμβολο του περιοδικού. Η τιμή της ετήσιας συνδρομής ήταν σταθερή και στα δύο έτη: 25 και 30 αργυρά γρόσια για την Κωνσταντινούπολη και τις επαρχίες της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, αντίστοιχα. Αλλαγή υπάρχει μόνο για τις συνδρομήτριες του εξωτερικού, καθώς στο δεύτερο έτος η τιμή από 6 χρυσά φράγκα αυξήθηκε στα 6,5. Η Εφημερίς των Κυριών αποτελεί γυναικείο έντυπο και από την άποψη της θεματολογίας. Πρόκειται για ένα συντηρητικό έντυπο, που αναπαράγει καθιερωμένους γυναικείους ρόλους: της μητέρας, της συζύγου, της οικοδέσποινας. Αυτά τα πρότυπα, τα οποία περιορίζουν τις γυναίκες εντός του οίκου, εξιδανικεύονται από την Εφημερίδα των Κυριών και παρουσιάζονται ως επιβεβλημένα από τη φύση και τη θρησκεία. Η απουσία διαλόγου ως προς τις γυναικείες διεκδικήσεις και τη χειραφέτηση συνάδει με την εσωστρέφεια των Ρωμιών λογίων πάνω στο γυναικείο ζήτημα και την επιδίωξη συσπείρωσης της εθνικής κοινότητας στη συγκεκριμένη χωροχρονική συγκυρία. Συνεπώς, κυριαρχούν θέματα οικιακής οικονομίας, όπως συνταγές και συμβουλές για τη σωστή διαχείριση του οίκου, θέματα για την ανατροφή των παιδιών, αλλά και αρθρογραφία για το ρόλο της γυναίκας στην ιδιωτική σφαίρα. Επίσης, σημαντική θέση κατέχουν τα διηγήματα, τα ποιήματα και οι βιογραφίες γυναικών. Τέλος, το περιοδικό πραγματεύεται τακτικά θέματα υγείας, ιστορίας και θεολογίας. Κατά το Β΄ έτος αυξάνεται η εικονογράφηση στο περιοδικό, η οποία γίνεται πλουσιότερη εντάσσοντας εικόνες μόδας καθώς σύμφωνα με την αντίληψη του περιοδικού η ενασχόληση των γυναικών με τη μόδα είναι επιτρεπτή, αλλά και προσωπικοτήτων της εποχής καθώς και τόπων με ισχυρή παρουσία του ελληνικού στοιχείου. Ακόμη, δημοσιεύονται εικόνες με παιδιά μικρής ηλικίας προκειμένου να συνδέσει η εκδότρια τις γυναίκες με ρόλους σχετικούς με την ανατροφή και την οικιακότητα. Η εκδότρια αρθρογραφεί σε κάθε τεύχος επιδιώκοντας και συνεργασίες, οι οποίες στο μεγαλύτερο μέρος είναι γυναίκες αρθρογράφοι. Σε αυτές συμπεριλαμβάνονται διευθύντριες και δασκάλες: η Εριέττα Κωνσταντινίδου, η Όλγα Νιτσαΐδου η Ελένη και η Μαριάνθη Ονουφρίου, οι οποίες επικεντρώνονται σε ζητήματα σχετικά με το ρόλο των παρθεναγωγείων και τη θέση της γυναίκας. Υπάρχουν ακόμα πολλά άρθρα, τα οποία υπογράφονται με ψευδώνυμο ή αρκτικόλεξο (ΑΛΚΥΩΝ, Κυρία Ο., Boheme της ζωής, Α.Ρ., κ.α.) και αποδίδονται λόγω του ύφους τους σε γυναίκες. Τέλος, οι άντρες αρθρογράφοι επικεντρώνονται σε επιστημονικά θέματα, όπως ο πρωτοπρεσβύτερος Μανχεστρίας Κωνσταντίνος Ν. Καλλίνικος, καθώς και οι γιατροί Τιμολέων Καρδάρας, Μ. Μωυσείδης και Ν. Βασιλειάδης. Ενδεικτικά από τη μελέτη της αλληλογραφίας της εκδότριας με τις αναγνώστριες, οι περιοχές διανομής του περιοδικού εντός της Κωνσταντινούπολης ήταν: Πέραν, Φανάρι, Ξυλόπορτα, Κοντοσκάλι, Πριγκιπονήσια. Για τις επαρχίες του Οθωμανικού χώρου, η κυκλοφορία του περιοδικού έφτανε στα: βόρεια και ανατολική Θράκη (Σαράντα Εκκλησιές, Βιζύη, Αδριανούπολη), παράλια του Εύξεινου Πόντου (Σινώπη, Τραπεζούντα), πόλεις στα στενά και στα παράλια της Θάλασσας του Μαρμαρά (Καλλίπολη, Ραιδεστός), ανατολικό Αιγαίο (Λήμνος, Λέσβος, Ρόδος) καθώς και στην ενδοχώρα της Οθωμανικής αυτοκρατορίας (Ικόνιο, Νεάπολη Καππαδοκίας). Στο εξωτερικό σύμφωνα με την αλληλογραφία έχουμε διακίνηση σε Βουλγαρία (Βάρνα), Αίγυπτο (Κάιρο) και Ρωσία (Οδησσός, Rustoff). Οι λόγοι διακοπής της έκδοσης του περιοδικού δεν είναι γνωστοί. Οικονομικές δυσχέρειες υφίστανται, παρόμοιες με άλλων γυναικείων περιοδικών (χωρίς όμως να τεκμηριώνουν αφεαυτές αδυναμία συνέχισης της έκδοσης), όπως: στασιμότητα στις διαφημίσεις, εκκλήσεις για εξόφληση συνδρομών, απώλειες τευχών λόγω της «ακαταστασίας των ταχυδρομείων» και «εκ δευτέρου» αποστολή των ίδιων τευχών, κ.λπ.

Ενδεικτική βιβλιογραφία:

Γιασαφάκη, Χαριτωμένη. «Το περιοδικό Εφημερίς των Κυριών (1909-1911) της Χ.Π. Μελανδινού: Ο εκπαιδευτικός του λόγος και ο γυναικείος προορισμός». Στο 4ο Διεθνές επιστημονικό συνέδριο με θέμα Δημοκρατία, δικαιώματα και ανισότητες στην εποχή της κρίσης. Προκλήσεις στον χώρο της έρευνας και της εκπαίδευσης. 27-29 Απριλίου 2018, Ινστιτούτο Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών (ΙΑΚΕ), Ηράκλειο.

Γιασαφάκη, Χαριτωμένη. «Το περιοδικό Εφημερίς των Κυριών (1909-1911) της Χ.Π. Μελανδινού και ο γυναικείος προορισμός». Μεταπτυχιακή Διπλωματική Εργασία, Πανεπιστήμιο Κρήτης, 2016.

Γιασαφάκη, Χαριτωμένη. «Ο ρόλος της γυναίκας όπως εγγράφεται στα άρθρα της Εφημερίδος των Κυριών της Χαρίκλειας Μελανδινού (1909-1911)». Ημερίδα με θέμα Κυψέλη: Ψηφιακή ερευνητική βάση δεδομένων. Ο γυναικείος Τύπος στον Οθωμανικό χώρο (1845-1922). 28 Νοεμβρίου 2015, Ρέθυμνο.

Dalakoura, Katerina. “Women and Publicity: The Emergence and Course of Women’s Press in Ottoman Context”. International Exhibition & Conference Women’s Press - Women of the Press. Women’s Periodicals and Women Editors in the Ottoman Space. University of Crete & Hellenic Open University. 9-11 November 2018, Rethymno.

Dalakoura, Katerina. “Ottoman Women’s Press in Historical Research: State of the Art and Historiographical Issues”. International Exhibition & Conference Women’s Press - Women of the Press. Women’s Periodicals and Women Editors in the Ottoman Space. University of Crete & Hellenic Open University. 9-11 November 2018, Rethymno.

Δαλακούρα, Κατερίνα. «Γυναικεία εκδοτική δραστηριότητα στον οθωμανικό χώρο: Το φαινόμενο, οι προεκτάσεις και η πορεία του». Ημερίδα με θέμα Κυψέλη: Ψηφιακή ερευνητική βάση δεδομένων. Ο γυναικείος Τύπος στον Οθωμανικό χώρο (1845-1922). 28 Νοεμβρίου 2015, Ρέθυμνο. http://cms.fks.uoc.gr/kypseli/

Σημείωση: Η περιγραφή του εντύπου έχει στηριχθεί (πρωτίστως) στη μελέτη του ίδιου του εντύπου και στην υπάρχουσα δευτερογενή βιβλιογραφία.